De koning is in het staatsbestel van Nederland het staatshoofd. De officiële titel is Koning der Nederlanden. Sinds 30 april 2013 bekleedt Willem-Alexander (27 april 1967) die positie. De koning oefent geen invloed uit op de politiek. Hij staat boven de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Wel is hij degene, die met zijn handtekening een wetsvoorstel tot wet verklaart. Formeel is de koning voorzitter van de Raad van State.
De koning heeft vooral een vertegenwoordigende (representatieve) en een ceremoniële functie. Die uit zich in het afleggen van staatsbezoeken. Het verrichten van officiële handelingen is een andere taak. Dit kan zijn bij de opening van een evenement of de ingebruikname van een sluis of iets dergelijks. Verder onderscheidt de koning mensen die zich in de maatschappij verdienstelijk hebben gemaakt. Dit gebeurt met name tijdens de Lintjesregen.
De koning benoemt allerlei personen in hun politieke functie. Dit gebeurt bij de functies van minister, staatssecretaris, commissaris van de koning en burgemeester. Hij is bovendien degene die deze functionarissen formeel ontslaat.
De koning is onschendbaar. Dit houdt in dat niemand hem verantwoordelijk kan stellen voor een politieke daad of andere gebeurtenis. Die verantwoordelijkheid wordt gedragen door ministers en staatssecretarissen.
Wie de volgende koning zal zijn wordt in Nederland geregeld via erfopvolging. In principe is het oudste kind van de huidige koning zijn opvolger. Is dit niet mogelijk, dan volgt zijn tweede kind hem op. Gaat ook dat niet, dan is het derde kind de troonsopvolger, enzovoort. Iedereen in de lijn van troonsopvolging kan afstand doen van een mogelijk koningschap.
Van tijd tot tijd is er discussie of Nederland wel een koninkrijk, oftewel een monarchie, moet blijven. Sommigen vinden dat de koning moet worden vervangen door een president en dat Nederland dus een republiek wordt. Die president zou dan rechtstreeks via een gang naar de stembus gekozen moeten worden.