De Meivliegers


Op 10 mei 1940, om 3 uur 's nachts, viel Duitsland Nederland aan. Het 6e en het 18e Duitse leger trokken Nederland over land binnen en duizenden Duitse parachutisten van het Luftlande Korps werden boven strategische plekken in Nederland gedropt.

Nederlandse vliegeniers, allemaal jongens van een jaar of twintig, probeerden tussen 10 en 14 mei de Duitse luchtaanval te pareren. Hoe dat ging, is te zien in de documentaire 'De Meivliegers' van Hans Vos en te lezen in het boek 'Onze vliegers in mei 1940', eveneens van Hans Vos.

Zes vliegeniers uit die tijd vertellen hun eigen verhaal over deze strijd en over andere gebeurtenissen in die vier dagen.

meivliegers

 


 
opdrachtJullie onderzoeken het verloop van de strijd van de Meivliegers aan de hand van enkele interviews. Daarbij zoeken jullie antwoord op de volgende vragen:

  1. Wat konden zij doen?
  2. Hoe waren ze voorbereid?
  3. Hoe succesvol was hun strijd tegen de Duitse luchtmacht?

Daarna gaan jullie aan het werk als een commissie. In opdracht van koningin Wilhelmina onderzoeken jullie of drie van die vliegeniers de Militaire Willensorde hebben verdiend en zo ja, waarom.

 


 
werkinuitvoeringVoor deze opdracht krijg je 2 lesuren de tijd. Je maakt de opdracht samen met drie medeleerlingen.

De opdracht bestaat uit twee delen.

Deel I
Voor dit deel van de opdrach krjg je 1 uur de tijd. Lees de bron 'Hans Vos vertelt'.
Vervolgens bekijk je het interview met Hans Hellendoorn, met Dick Lewis en met  Herman John Vermeulen. Deze interviews duren alle tussen de 3 en 3½ minuten.
Beantwoord aan de hand van het interview dat je gekozen hebt de drie vragen uit ‘Opdracht’ en schrijf de antwoorden voor jezelf op.

dezesvliegers

Deel II
Hier krijg je ook een uur de tijd voor.
Je bekijkt nu het interview met Guus Kiel, met Jan Linzel en met Henk Sitter. Deze interviews duren tussen de 5 en 6½ minuten.
Lees ook ‘Bron: Militaire Willemsorde’.

Beoordeel de inzet van de Meivlieger uit deel II van de opdracht op de volgende eigenschappen:

  • Moed
  • Beleid
  • Trouw

Stel aan de hand van deze criteria een advies op aan koningin Wilhelmina. Verwerk in dat advies de antwoorden op de vragen. Moet zij de drie Meivliegers die jullie hebben beoordeeld die onderscheiding geven of niet? En waarom dan wel of niet?

 


 
Hans Vos is de zoon van een vlieger en mecanicien in de Nederlandse Luchtmacht. Zijn vader was een van de 'Meivliegers' die in mei 1940 het Nederlandse luchtruim verdedigden. Hieronder vind je enkele citaten uit het boek dat hij over de Meivliegers heeft geschreven. De interviews komen uit de gelijknamige film die hij maakte.

"Algemeen alarm! Starten! Het commando luchtverdediging heeft al het vliegend materieel, voor zover zulks al niet gebeurd is, de lucht in gestuurd, teneinde een vernietiging van de toestellen aan de grond door bombardement te voorkomen. De oorlog is begonnen! De vliegers zijn voor een deel in de lucht en vallen de vijand aan. De overmacht is groot, honderden Duitse machines zijn boven het Westen van ons land en de hevigste luchtgevechten spelen zich boven ons dierbaar vaderland af. Fel schieten de jagers op hun prooi af. De mitrailleurs ratelen en het luchtdoelgeschut dreunt zwaar. Bommen gieren omlaag op de hangars, op de landingsterreinen, dood en verderf zaaiend. Parachutisten springen naar beneden verzamelen zich en beginnen hun actie. Duitse jagers scheren over onze stellingen en trachten iedere actie onzerzijds te beletten. Nederland leert de luchtoorlog in zijn volle hevigheid kennen. De bombardementstoestellen en de oude verkenners voeren onbeschermd hun opdrachten uit, hoewel ons luchtruim vol Duitse jagers is."

 


 

 


 

 


 

 


 

 


 

 


 

 


 
ordeDe Militaire Willems-Orde is een beloning voor daden van moed, beleid en trouw. Het is de oudste en hoogste onderscheiding van het Koninkrijk der Nederlanden. Deze onderscheiding kent de koning toe aan individuele militairen of eenheden voor buitengewone inzet.

Op de valreep, 12 april 1940, keurden de Eerste en Tweede Kamers een nieuwe wet op de Militaire Willems-Orde goed. Minister Dijxhoorn (minister van Oorlog) en koningin Wilhelmina kwamen op 10 mei in brieven overeen dat er, nu de Duitsers Nederland waren binnengevallen, snel en zonder lange procedures Willems-Orden zouden worden verleend. Dat kon want het Kapittel* had in april en mei in allerijl 284 kruisen laten maken of restaureren. Dit grote aantal, de betrokken ambtenaren hebben zelfs aan 1000 nieuwe kruisen gedacht, was gebaseerd op het aantal Willemsorden dat in 1815 na de slag bij Waterloo werd verleend.

* Een bestuursorgaan dat de Militaire Willems-Orde bestuurt en de voordrachten bestudeert

 


 
De les 'De Meivliegers' is gebaseerd op het boek 'Onze vliegers in mei 1940' en de documentaire 'De Meivliegers' van Hans Vos, de zoon van een van de vliegers. Hij interviewde zes collega's van zijn overleden vader.

boek

Deze les komt voort uit een opdracht van het project Erfgoed van de Oorlog van het Ministerie van VWS.

 


 
Op 10 mei 1940 vielen Duitse troepen Nederland binnen. Ook zette het Duitse leger vliegtuigen in om parachutisten te droppen boven bruggen, verkeersknooppunten en andere strategische plekken in Nederland om die te bezetten. Tot Nederland zich op 14 mei 1940 overgaf, vochten Nederlandse vliegeniers tegen de Duitse luchtmacht. Hoewel deze zogenaamde Meivliegers getalsmatig en qua materieel in de minderheid waren, wisten ze de Duitse luchtmacht grote verliezen toe te brengen. Enkele Meivliegers deden later hun verhaal over deze strijd.

Aan de hand van deze verhalen gaan leerlingen na of de Meivliegers werkelijk alles hadden gedaan wat in hun macht lag in hun strijd tegen de Duitse luchtmacht

Plan van aanpak
Voor deze les trekt u 2 lesuren uit. U laat de leerlingen de opdracht in de les in groepen van vier maken.

Deel I
De leerlingen lezen ‘Hans Vos vertelt'. Daarna bekijken ze het interview met Hans Hellendoorn, met Dick Lewis en met Herman John Vermeulen. Aan de hand van deze bronnen geven ze antwoord op de drie vragen in ‘Opdracht’ en schrijven die voor zichzelf op. Die antwoorden hebben ze nodig in deel II van de opdracht.

Deel II
De leerlingen bekijken het interview met Guus Kiel, met Jan Linzel en met Henk Sitter. Ook lezen ze ‘Bron: Militaire Willemsorde’.
Daarna gaan ze na of deze drie Meivliegers de Militaire Willemsorde moeten krijgen aan de hand van de criteria moed, beleid en trouw.
Aan de hand van de uitkomst van die beoordeling en de antwoorden op de vragen stellen ze hierover een advies op aan koningin Wilhelmina. Die was in mei 1940 en tot 1948 staatshoofd van Nederland en het Nederlandse staatshoofd is bevoegd en heeft tot taak om Nederlandse ingezetenen die ervoor in aanmerking komen, een onderscheiding te geven zoals de Militaire Willemsorde.

Als iedereen klaar is, laat u iedere groep zijn advies aan koningin Wilhelmina presenteren in de klas.

Uitwerking

  1. Wat konden zij doen?
    Naar hun mogelijkheden handelen: de strijd met volle inzet en op een slimme manier aangaan.

  2. Waren ze voorbereid?
    Nee, eigenlijk niet. Ze rekenden op neutraliteit, net als in de Eerste Wereldoorlog. De luchtmacht had nog niet alle bij Fokker bestelde vliegtuigen ontvangen en was dus niet op sterkte.

  3. Hoe succesvol was hun strijd tegen de Duitse Luftwaffe?
    De eerste dag was desastreus. Ze verloren de helft van hun vliegtuigen, 60 van de 125. Daarna hebben ze steeds op een slimme manier aangevallen, hebben ze de Duitsers veel schade toegebracht en verloren ze eigenlijk géén vliegtuigen meer. De Duitsers op hun beurt verloren 425 van de ongeveer 1000 vliegtuigen.
    De Nederlandse luchtmacht heeft de strijd moeten staken, toen het Nederlandse leger zich had overgegeven na het bombardement op Rotterdam.

 

Eindtermen voor HAVO
Domein A: Historisch besef
2. De kandidaat kan de volgende tijdvakken met bijbehorende tijdsgrenzen in chronologische volgorde noemen en als referentiekader gebruiken:
tijdvak 9: tijd van de wereldoorlogen (1900-1950) / eerste helft 20e eeuw;

Domein B: Oriëntatiekennis 8.
De kandidaat kan voor elk van de tien tijdvakken die genoemd zijn in eindterm 2: - de kenmerkende aspecten voor ieder tijdvak noemen;
- bij elk kenmerkend aspect van een tijdvak een passend voorbeeld geven van een gebeurtenis, ontwikkeling, verschijnsel of handeling dan wel gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld gebruiken om het betreffende aspect te verduidelijken;
- uitleggen hoe kennis van het betreffende tijdvak de oriëntatie op de hedendaagse werkelijkheid beïnvloedt;
Voor tijdvak 9 gelden de volgende kenmerkende aspecten:
40. het voeren van twee wereldoorlogen”

Eindtermen voor VWO
Domein A: Historisch besef
2. De kandidaat kan de volgende tijdvakken met bijbehorende tijdsgrenzen in chronologische volgorde noemen en als referentiekader gebruiken:
- tijdvak 9: tijd van de wereldoorlogen (1900-1950) / eerste helft 20e eeuw;
8. De kandidaat kan voor elk van de tien tijdvakken die genoemd zijn in eindterm 2:
- de kenmerkende aspecten voor ieder tijdvak noemen;
- bij elk kenmerkend aspect van een tijdvak een passend voorbeeld geven van een gebeurtenis, ontwikkeling, verschijnsel of handeling dan wel gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld gebruiken om het betreffende aspect te verduidelijken;
- uitleggen hoe kennis van het betreffende tijdvak de oriëntatie op de hedendaagse werkelijkheid beïnvloedt;
- uitleggen dat de betekenis die aan tijdvakken wordt toegekend mede afhangt van de tijd, plaats en omstandigheden waarin mensen zich met het verleden bezighouden.
Voor tijdvak 9 gelden de volgende kenmerkende aspecten:
40. het voeren van twee wereldoorlogen”

 


 

  • De leerlingen kunnen uitleggen waarom de Nederlandse luchtmacht niet goed voorbereid was op het voeren van oorlog in de lucht toen Nederland op 10 mei 1940 door Duitse troepen werd binnengevallen.
  • De leerlingen hebben gezien hoe de Nederlandse luchtmacht desondanks flinke verliezen wist toe te brengen aan de Duitse luchtmacht.
  • De leerlingen hebben gezien waarom op 14 mei een einde kwam aan de strijd tussen de Nederlandse en de Duitse luchtmacht boven Nederland.
  • De leerlingen hebben gezien op grond van welke criteria iemand in aanmerking komt om te orden onderscheiden met de Militaire Willemsorde.

 


 
De opdracht is goed gemaakt als ze:

  • de drie vragen in de opdracht correct hebben beantwoord, en
  • zich een met goede argumenten onderbouwd standpunt hebben gevormd en tot uitdrukking gebracht over het wel of niet toekennen van de Militaire Willemsorde aan drie van de vliegeniers die in de les aan het woord komen.

 

verwante lessen

Login Form