Behalve grote illegale kranten als Het Parool en De Waarheid was er ook een groot aantal kleine lokale illegale kranten. Die werden vaak gemaakt op een typemachine en een stencilapparaat en slechts verspreid in een kleine kring van betrouwbare familie en vrienden. Voor het maken van kranten in grotere oplagen moest men aan een drukkerij zien te komen. En had je er een gevonden, dan moest je erop verdacht zijn dat de Duitsers altijd bezig waren drukkerijen op te sporen waar illegale kranten mee werden gemaakt en op te rollen.
Wel was het makkelijk om personeel te vinden voor illegale drukkerijen. De grafici, mensen die drukpersen kunnen bedienen, hadden zich al voor het begin van de Duitse bezetting verenigd in vakbonden. Bovendien moesten ze meestal niets hebben van de nazi’s. Had je eenmaal een drukkerij gevonden om een illegale krant te maken, dan was het niet moeilijk om er betrouwbaar personeel voor te vinden. Je hoefde als uitgever van een illegale krant dus niet zo bang te zijn te worden verraden door mensen die in je drukkerij werkten.
Bovendien kon het personeel ook worden ingezet om in de drukkerij valse persoonsbewijzen te maken.
Voor het maken van een illegale krant waren verder geld, drukinkt en papier (dat tijden de bezetting schaars was) nodig. En niet te vergeten ervaren en betrouwbare journalisten. Die waren net als personeel voor drukkerijen makkelijk te vinden. Al vóór de Duitse inval wisten veel mensen die bij een krant werkten van elkaar hoe ze over de nazi’s dachten. Na het begin van de bezetting zochten ze weer contact met elkaar. Die hadden vaak al gewerkt voor een vakbondsblad, een blad van een kerkgenootschap of een studentenblad. Hoewel sommigen al snel werden aangehouden of nauwlettend in de gaten werden gehouden door de autoriteiten, ontstonden er langzaam netwerken van journalisten die elkaar konden vertrouwen.
Na de bevrijding toonde een drukkerij dat ze meegewerkt had aan het drukken van illegale kranten
Verder kunnen kranten en andere nieuwsmedia niet zonder bronnen waar ze hun nieuwsverhalen konden halen. Dat gold ook voor illegale kranten. Voor die kranten was het toen ook nog essentieel dat die bronnen nieuwsverhalen brachten die niet door Duitse propaganda en censuur waren gekleurd.
Een van die bronnen was Radio Oranje, die elke avond een kwartier lang uitzond op de BBC. Veel Nederlanders durfden daar niet naar te luisteren, of waren er na de inbeslagname van hun radio’s niet meer toe in staat. Die luisteraars waren aangewezen op uitgevers van illegale kranten die nog wel, clandestien nar Radio Oranje konden luisteren. Andere nieuwsbronnen waren mensen die via hun werk of via de locatie waar ze woonden op de hoogte waren van allerlei feiten. Ook waren er Nederlanders die met de Duitsers samenwerkten, maar toch informatie doorspeelden aan het verzet.
Ten slotte was het voor uitgevers van illegale kranten zaak bezorgers te inden die loyaal waren aan de makers van de kranten en niet loyaal aan de nazi’s. Ook mochten ze niet teveel opvallen als ze exemplaren van een illegale krant rondbrachten. Om die reden werd dit werk onder meer gedaan door huisvrouwen, die vielen minder op als ze op straat waren voor boodschappen.
Bron:
Op http://www.hetillegaleparool.nl vind je Nieuwsbrief no. 6 van 9-4-1941 met een verslag van het doodschieten van achttien verzetsmensen.