In bijna elke oorlog worden fouten gemaakt bij het uitvoeren van aanvallen op de tegenpartij. Dan weer wordt een gekozen doelwit gemist, dan weer lijkt achteraf dat het doelwit dat was geraakt, helemaal niet had moeten worden aangevallen. In beide gevallen komen vaak mensen om die helemaal niet deelnemen aan gevechtshandelingen in de oorlog of bij de aanvallende partij horen. In dat laatste geval is er sprake van friendly fire. Ook wordt er als gevolg van dergelijke fouten onbedoelde schade aangericht. Dan is er sprake van nevenschade of collateral damage.
Dit probleem speelde ook in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat zien de leerlingen in deze les aan de hand van het vergissingsbombardement op Rotterdam in maart 1943 en dat op Nijmegen in februari 1944. Wat de leerlingen aan de hand van een ander voorbeeld uit 2015 ook zien is dat er nog steeds van die fouten worden gemaakt. Met alle gevolgen van dien.
Plan van aanpak:
Voor deze les trek u 2 lesuren. Eerst laat u de leerlingen de bronnen 'Twee vergissingen' en 'Bijkomende schade' individueel lezen. Die gaan over de vergissingsbombardementen op Rotterdam en Nijmegen die bij hebben gedragen aan deze fouten bij de oorlogvoering en andere vergelijkbare fouten in Nederland tijdens de Tweeede Wereldoorlog. De leerlingen lezen deze bronnen individueel en u geeft ze er een lesuur de tijd voor.
Daarna deelt u de klas in twee groepen in. Beide groepen bestuderen de bronnen 'Precisieaanvallen' en 'Hawija'. Beide groepen stellen een petitie op gericht aan het Ministerie van Defensie Hierin roepen ze dit ministerie op om nabestaanden van slachtoffers van de luchtaanval op Hawija waar Nederlandse militairen bij betrokken zijn geweest, schadeloos te stellen en oprechte excuses aan te bieden.
De ene groep doet dat namens mensen die familie zijn van slachtoffers van het vergissingsombardement in Rotterdam.
De andere groep doet dat namens mensen die familie zijn van slachtoffers van het vergissingsbombardement in Nijmegen.
Als beide groepen hun petitie klaar hebben, kijkt u de petities na en zet ze online via eenwebsite di ingericht is voor het opstellen van petities. Op internet is een ruime keuze ut dergelijke websites te vinden.
Uitwerking
Vergissingsbombardementen en friendly fire komen in bijna elke oorlog voor. Dat was ook het geval tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Beide soorten fouten worden gemaakt door gebrekkige communicatie, beperkingen bij technieken voor communicatie en navigatie, slecht of het ontbreken van grondzicht, onervarenheid van mensen die aanvallen uitvoeren of een combinatie van twee of meer van die factoren.
Ondanks grote vooruitgang bij communicatiemiddelen, navigatietechnieken en bommen en andere munitie worden tijdens oorlogen nog steeds van die fouten gemaakt. Dat ondervond Nederland als aanvallende partij bij hun bijdrage aan de oorlog tegen Islamitische Staat in Irak.
Helemaal uitsluiten van dergelijke fouten tijdens oorlogshandelingen is niet mogelijk en zal het ook niet worden.
Extra informatie
De belangrijkste informatie over het ‘Vergeten Bombardement’ op Rotterdam van 31 maart 1943 is te vinden op https://isgeschiedenis.nl/nieuws/vergeten-bombardement-van-rotterdam en Het vergeten bombardement (Rotterdam 31 maart 1943) - Getuigenverhalen.
Zie ook informatie over het monument ter herdenking van dat bombardement op Rotterdam, 'Het Vergeten Bombardement' - Nationaal Comité 4 en 5 mei. : Nationaal Comité 4 en 5 mei.
Eindtermen voor HAVO
Domein B: Wereld
Subdomein B2: Samenhangen en verschillen in de wereld
4. De kandidaat kan ten aanzien van samenhangen en verschillen in de wereld:
4 b. Het proces van mondialisering beschrijven, herkennen en in hoofdlijnen verklaren. Het betreft:
4b 1. Economische en (sociaal-)culturele mondialisering
In dit verband kan de kandidaat:
Het proces van mondialisering/globalisering in economisch en (sociaal-)cultureel opzicht beschrijven en verklaren.
Domein E: Leefomgeving
Subdomein E1: Nationale en regionale vraagstukken
11b. De kandidaat kan zich een beargumenteerde mening vormen over
11b 1. actuele ruimtelijke en sociaaleconomische vraagstukken van stedelijke gebieden in Nederland In dit verband kan de kandidaat:
- Stedelijke vraagstukken analyseren en beoordelen, in het bijzonder rond de stedelijke economie
Eindtermen voor VWO
Domein B: Wereld
Subdomein B1: Samenhang en verscheidenheid in de wereld
3. De kandidaat kan ten aanzien van samenhang en verscheidenheid in de wereld:
3a. de begrippen ‘mondialisering’ en ‘tijdruimtecompressie’ in onderling verband en vanuit een geografisch perspectief analyseren;
Het betreft: De economische, politieke en culturele dimensies van globalisering
In dit verband kan de kandidaat: Aan het proces van mondialisering/globalisering economische, culturele en politieke dimensies onderscheiden en aangeven hoe deze dimensies elkaar beïnvloeden.
Domein E: Leefomgeving
Subdomein E1: Nationale en regionale vraagstukken
9. De kandidaat kan zich een beargumenteerde mening vormen over:
9b. De kandidaat kan zich een beargumenteerde mening vormen over actuele ruimtelijke en sociaaleconomische vraagstukken van stedelijke gebieden in Nederland
Het betreft:
9b.1. vraagstukken van stedelijke ontwikkeling op het niveau van de Randstad en haar invloedssfeer
In dit verband kan de kandidaat:
- Aangeven dat de Randstad concurreert met andere stedelijke gebieden in Europa waar het gaat om het aantrekken van bedrijven, instellingen en bewoners.
- Aangeven dat er een globale ontwikkeling is van demografische krimp in plattelandsgebieden en concentratie van mensen, bedrijven en diensten in de Randstad.
- Het beleid van de overheid ten aanzien van de ruimtelijke vraagstukken in de Randstad beschrijven en kritisch beoordelen.