Dat tijdens de Duitse bezetting van Naderland (1940-1945) naast mannen ook vrouwen verzet pleegden tegen de bezetter, weten de meeste mensen wel. Wel denken de meeste mensen dat verzetsvrouwen hoofdzakelijk als hulp voor mannelijke verzetsmensen hebben gewerkt of als koerierster.
Inderdaad waren dat twee dingen die verzetsvrouwen hadden gedaan. Zo werden illegale kranten door vrouwen bij de lezers bezorgd. Of deden ze meer?
In deze les gaan leerlingen na of het beeld dat mensen hebben van vrouwen in verzet correct is of moet worden bijgesteld.
Plan van aanpak
Voor deze les trekt u 1 uur uit. U laat de leerlingen de opdracht in de les in vijf groepen doen.
Vraag eerst aan de leerlingen om voor zichzelf op te schrijven wat ze denken dat vrouwen deden om verzet te plegen tijdens de Duitse bezetting. Geef ze daar enkele minuten de tijd voor.
Daarna start u de opdracht door vijf groepen te maken. Iedere groep kiest een van de vijf interviewfragmenten. Let erop dat elk fragment wordt gekozen.
Elke groep kijkt naar het fragment dat ze gekozen heeft en beantwoordt de volgende vragen:
- Waarom is ze in het verzet gegaan?
- Wat deed ze als verzetsvrouw?
- Welke risico’s liep ze daarbij?
- Waren die risico’s dezelfde als die mannelijke verzetslieden liepen?
De leerlingen vergelijken de antwoorden op de vragen met wat ze hebben opgeschreven over wat ze denken dat vrouwen deden om verzet te plegen.
Iedere groep maakt zijn onderzoeksverslag. Als iedereen klaar is, verzamelt u de onderzoeksverslagen van de groepen en bundelt ze in een boekje. Als inleiding kunt u de introductietekst van de opdracht gebruiken.
Het boekje moet nog een afsluitende pagina met conclusies krijgen. U stelt samen met de klas de tekst met de conclusies op. Trek er een paar minuten vooruit en maak die pagina.
Uitwerking
Rachel van Amerongen raakte via haar man Charles Lu-A-Si betrokken bij het verzet. Ze hielp de Februaristaking organiseren, regelde onderduikadressen voor en verleent hulp aan joden, vooral joodse kinderen.
Riete Sterenberg-Gompertz hield zich bezig met het vervalsen van persoonsbewijzen. Dat werk deed ze omdat de verzetsgroep waar Tine Boeke-Kramer lid van was iemand nodig had die dat werk kon doen. Ook deed ze koerierswerk.
Tine Boeke-Kramer besloot in het verzet te gaan omdat ze wist van de keiharde onderdrukking en wreedheden door het Nazibewind in Duitsland. Van die onderdrukking en wreedheden had ze gehoord van vluchtelingen uit Duitsland die in het ziekenhuis waar ze werkte werden verpleegd. Ze hielp met het vervalsen van persoonsbewijzen, samen met Riete Sterenberg-Gompertz, deed koerierswerk en hielp joden aan onderduikadressen.
Geert van der Molen was al op de hoogte van de keiharde onderdrukking en wreedheden door het Duitse Naziregime voordat Duitsland Nederland inlijfde. Omdat ze dit allemaal wist en omdat ze een sterk gevoel voor rechtvaardigheid had, ging ze in het verzet. Met haar communistische vrienden hielp ze met het uitgeven en verspreiden van een illegale krant en het pamflet waarin werd opgeroepen tot een algemene staking in februari 1941, de Februaristaking. Nadat ze was opgepakt en een straf van anderhalf jaar had uitgezeten, ging ze weer helpen met het uitgeven en verspreiden van een illegale communistische krant. Ook deed ze koerierswerk en werkte ze mee aan enkele gewapende overvallen.
Net als veel mannen die in het verzet waren, moesten alle vier vrouwen hun verzetswerk bekopen met een verblijf in een of meer verschillende gevangenissen en concentratiekampen.
Kerndoelen
40. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.
42. De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu.