Pagina 5 van 11
Ruim een maand na de Duitse inval in Nederland begint de nazificatie van de Nederlandse vakbeweging. De nazificatie staat onder leiding van Werner Hellwig, de vertegenwoordiger van het Deutsche Arbeitsfront, de nazistische vakbeweging in Duitsland.
- Stap 1
Op 16 juli 1940 stelt Hellwig het NSB-lid Hendrik Jan Woudenberg (rechts) aan als commissaris van de NVV. Voorzitter Evert Kupers en secretaris Simon de la Bella krijgen per direct ontslag. Andere bestuurders van de NVV en de bij de NVV aangesloten vakbonden mogen niet aftreden of bezwaar maken tegen de aanstelling. Op die dag wordt ook bij de CNV en de RKWV een Duitse waarnemer aangesteld. Het bestuur van deze vakcentrales mag blijven zitten. - Stap 2
Later in 1940 worden de NAS en de NSV verboden. - Stap 3
Eind 1940 gaat de NVC vrijwillig op in de NVV.
Tot dusver is er weinig verzet van mensen die in de vakbeweging werken. Sommige bestuurders van vakbonden willen opstappen, maar de meeste doen dat niet, zelfs bij de NVV. Zij vinden dat ze door moeten blijven werken. Ze hebben veel moeite gedaan om de vakbeweging op te bouwen. Ze willen de belangen van arbeiders blijven behartigen. Ze willen er met name voor zorgen dat arbeiders goed behandeld worden op hun werkplek en goed worden betaald voor hun werk. Ze willen er ook voor zorgen dat arbeiders die werkloos raken, een uitkering krijgen om rond te komen. Maar, zegt Kupers, voormalig voorzitter van de NVV, als Woudenberg de leiding krijgt over deze vakcentrale, is het zaak dat veel mensen hun lidmaatschap bij hun vakbond opzeggen. - Stap 4
Begin 1941 nemen Woudenberg en Hellwig de organisatie van de NVV op de schop om het hoofdbestuur van deze vakcentrale meer macht te geven. Ze vervangen de 271 besturenbonden (lokale raden van bestuurders van de vakcentrale) door 72 lokale kantoren. Bijna alle bestuurders van de NVV protesteren tegen deze reorganisatie. In Twente weigeren bestuurders van de NVV aan deze reorganisatie mee te werken en ze treden allemaal af. Ook in andere delen van Nederland besluiten veel NVV-bestuurders af te treden. - Stap 5
Op 25 juli 1941 laat Hellwig de CNV en de RKWV opgaan in de NVV. Bestuurders van deze vakcentrales laten weten niet onder Woudenberg te willen werken. Ook de Rooms-Katholieke bisschoppen van Nederland verzetten zich tegen deze fusie. Ze brengen een brief uit waarin ze deze fusie scherp veroordelen en laten die tijdens de mis voorlezen in alle katholieke kerken. In de brief staat ook dat katholieken geen lid mogen zijn van de RKWV omdat het een onderdeel is geworden van de NVV en omdat de RKWV nu onder nationaalsocialistisch gezag staat. Wie toch lid blijft, mag de heilige sacramenten van de kerk, zoals bijvoorbeeld de heilige communie, niet meer ontvangen. Binnen enkele weken zeggen veruit de meeste leden van de RKWV hun lidmaatschap bij deze vakcentrale op. Ook bij de CNV zeggen de meeste leden hun lidmaatschap op. Dat doen ze allemaal vrijwillig want de protestantse kerken zeggen dat ze zelf mogen uitmaken of ze lid willen blijven of niet. Ook bij de NVV is er een flinke leegloop van leden. Hun aantal daalt met ruim de helft. - Stap 6
Op 30 april 1942 wordt de nazificatie van de Nederlandse vakbeweging voltooid. Rijkscommissaris (landsbestuurder) Seiss-Inquart richt dan een nieuwe arbeidersbond op, het Nederlands Arbeids Front of NAF. Ook heft hij alle bestaande vakcentrales en vakbonden op, al blijven de meeste ervan illegaal actief. De NAF is niet alleen een verbond van arbeiders, maar ook van werkgevers. Woudenstein krijgt de leiding over de NAF. De meeste bestuurders van de NVV weigeren bij de NAF te gaan werken. Ook willen de meeste leden van de NVV die nog over zijn, geen lid worden van de NAF. Veel mensen die nog lid zijn van de NVV, worden lid van de NAF omdat ze landarbeider zijn. Landarbeiders hebben alleen gedurende enkele delen van het jaar werk en zijn dus vaak werkloos en aangewezen op een werkloosheidsuitkering. Die uitkering krijgen ze bij de NAF alleen als ze er lid van worden.
Naar: ‘Welke keuzes moet je maken?’ op Vakbeweging in oorlogstijd - welke keuzes moet je maken - Stichting VHV (vakbondshistorie.nl).