Af en toe hoor of lees je je dat een of meer mensen gewond zijn geraakt toen ze door de politie werden aangehouden. Een enkele keer komt iemand zelfs om het leven bij een aanhouding. Voor burgers is dat schrikken en de politie krijgt dan veel kritiek over zich heen. Dat het erger kan, veel erger zelfs, laat deze les zien.
Die gaat over een ordedienst in Nederland die Sicherheitsdienst of kortweg SD heette en tijdens de Duitse bezetting wet en orde handhaafde in Nederland en ook meehielp aan de Jodenvervolging. Deze dienst ging daarbij zo hardhandig te erk dat het voor burgers levensgevaarlijk was om ermee in aanraking te komen. Dat was vooral in de stad Groningen het geval. Daarom kreeg een pand dat Scholtenhuis heette en dienst deed als verhoorplek en gevangenis van de SD de bijnaam ‘Voorportaal van de hel’.
Plan van aanpak
Voor deze les trekt u 1 uur uit. U laat de opdracht in de les door zes groepen maken.
Iedere groep leest Bron: Sicherheitsdienst en kijkt naar de video in deze bron.
Daarna kiezen de groepen elk een van de volgende onderwerpen uit om er een artikel over te schrijven:
- Een zakenman laat een huis bouwen
- Gevaarlijke geheime politie
- Verhoorplek en gevangenis
- De gevaarlijkste plek van Nederland
- Wat er in april 1945 met het Scholtenhuis gebeurde
- De Struikelsteen-plaquette
De groepen kiezen een van de zes thema's uit en zoeken in de overige bronnen naar informatie die bij hun onderwerp past (let op: soms hebben ze meer dan één bron nodig). Laat hen afspreken wie het schrijfwerk doet. U let erop dat elk onderwerp gekozen wordt.
Samen vormen deze eindproducten een serie artikelen met een overkoepelend thema die in opeenvolgende edities van een krant of wekelijks verschijnen. Om dat te onderstrepen kunt u zelf een overzicht maken van de artikeltitels, dat toevoegen aan elk artikel en de titel van het artikel waar dat aanvoegsel aan vast zit, vet maken of op een andere manier doen uitspringen.
Uitwerking
Het ‘Scholtenhuis is vernoemd naar een zakenman die dit pand eind 19e eeuw heeft laten bouwen. Dit pand werd berucht tijdens en tot ver na de Duitse bezetting doordat het door de Duitse geheime politie de Sicherheitsdienst werd gebruikt als plek om arrestanten te verhoren en als gevangenen en degenen die dar werden ingesloten op bloedige wijze werden mishandeld en gemarteld en vaak ook gedood.
Het was voor joden, verzetsmensen en andere burgers levensgevaarlijk om in aanraking te komen met deze geheime politie. Dat gold in het bijzonder voor mensen in de Stad Groningen en omgeving. Nergens anders in Nederland ging deze politie zo wreed te werk als in het Scholtenhuis.
Het Scholtenhuis bleef als verhoorplek en gevangenis in gebruik tot Geallieerde soldaten in april 1945 de stad Groningen op de Duitse bezetters veroverden. Bij deze bevrijding brandde het pand helemaal af. Er is sindsdien niets meer van te vinden.
Op de plek waar het Scholtenhuis heeft gestaan, de Grote Markt, is een plaquette te zien ter herdenking van de gruweldaden die in het Scholtenhuis hebben plaatsgehad.
Kerndoelen
37 De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken;
- tijd van wereldoorlogen (1900-1950), en
- tijd van televisie en computer (1950-heden)
De leerling leert daarbij in elk geval de relatie te leggen tussen de gebeurtenissen en ontwikkelingen in de 30e eeuw (waaronder de Wereldoorlogen en de Holocaust), en hedendaagse ontwikkelingen. De vensters van de canon van Nederland dienen als inspiratiebron voor de behandeling van de tijdvakken.
40 De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.