Als je de naam Coosje Ayal hoort, denk je waarschijnlijk meteen: daar heb ik nooit van gehoord. In deze les maak je kennis met haar en zie je welke rol ze heeft gespeeld in Nederlands Nieuw-Guinea tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Wie was Coosje Ayal? Hoe kwam ze als meisje van 15 of 16 in een verzetsgroep terecht? Welke rol speelde ze in het verzet tegen de Japanse bezetters in Nederlands Nieuw-Guinea? Hoe pakten zij en haar wapenbroeders deze strijd aan? Heeft ze de oorlog in Nederlands Nieuw-Guinea overleefd? Zo ja, hoe is haar leven na de oorlog verlopen?
Aan de hand van de antwoorden op deze vragen die jullie vinden, richten jullie een tentoonstelling in met een gedenksteen of -plaat.
Voor deze opdracht krijg je 2 lesuren de tijd.
Je kijkt en luistert met de hele klas naar Bron: Bezet en noteer voor jezelf de woorden in de film en de tekst bij de film die je niet kent. Zoek de betekenis van die woorden op. Voor deze activiteit krijgen jullie 15 minuten.
Daarna deelt je leerkracht de klas in zes groepen in. Elke groep maakt een paneel voor de tentoonstelling.
Iedere groep kiest een van de volgende thema’s voor de tentoonstelling:
- Bij welk volk hoort Coosje Ayal en waar woont dat volk woonde. Veel leden van het KNIL hebben dezelfde afkomst.
- Hoe kwam Coosje Ayal als meisje in de verzetsgroep terecht.
- Hoe vocht deze groep tegen de Japanse soldaten en welke rol speelde Coosje hierin.
- Enkele opmerkelijke gebeurtenissen die Coosje heeft meegemaakt.
- Hoe is het met de guerrillagroep en Coosje Ayal afgelopen.
- Ontwerp een gedenksteen of gedenkplaat voor Coosje Ayal.
De informatie voor jullie paneel vind jullie in de video's en bronnen.
Nederlands Nieuw-Guinea was tot 1949 onderdeel van de kolonie Nederlands-Indië. De Tweede Wereldoorlog begon voor Nederlands Nieuw-Guinea met de inval van de Japanners op 1 april 1942. Japan kon vrij makkelijk en snel dit gebied innemen omdat er maar weinig eenheden van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) in het gebied actief waren. Deze eenheden gaven zich snel over. Op een na. Deze eenheid, in april 1942 62 soldaten en burgers tellend en Groep Koooelink geheten, vocht door tot Nederlands Nieuw-Guinea was bevrijd.
Bij deze eenheid hadden zich een vrouw gevoegd, de echtgenote van een bestuursambtenaar, en haar nicht Coosje Ayal, een meisje van 15 of 16 jaar.
Eigenlijk heette dat meisje Coos Ayal Nahunae. Meestal werd ze aangeduid als Coos Ayal, Coosje of Koos. Ze is van Molukse afkomst. Ze overleefde de oorlog, trouwde, kreeg negen kinderen en overleed in 2015.
Kijk nu naar de YouTube-video ‘Kleinkinderen eren hun oma en verzetsheld Coosje Ayal’:
De guerrillagroep in de jungle van de Vogelkop bestaat uit vier gevechtseenheden en is de enige die een strijd van 30 maanden volhoudt tot aan de bevrijding. Er worden successen geboekt, maar ook verliezen geleden. De guerrillastrijders verzamelen met steun van lokale Papoea’s inlichtingen over de vijand en ze vallen Japanse patrouilles aan. Het 16-jarige Molukse meisje Coosje Ayal sluit zich samen met een oom en een tante bij de guerrillagroep aan. Klik op de afbeelding voor een video-verslag:
Na hun bevrijding hebben de 17 overlevenden hun naam op een steeds door Coosje meegevoerde Nederlandse vlag geborduurd en naar koningin Wilhelmina gestuurd met de tekst: ‘Het detachement Manokwari heeft, zoals U begrepen heeft, zich nooit overgegeven.’
De Nederlandse vlag met de namen van de overlevenden die naar koningin Wilhelmina is gestuurd. De koningin heeft de vlag cadeau gegeven aan Museum Bronbeek in Arnhem.
In 2011 heeft Coosje een interview gegeven aan Jan van Tienen van Vice onder de titel: 'Geen verhaaltje voor het slapen gaan':
"Als ik aan Nederlandse koloniale militaire verhalen denk, denk ik onmiddellijk aan de politionele acties (wat min of meer een eufemisme is voor het op brute wijze onderdrukken van Indonesiërs die onder het Nederlandse koloniale juk uit probeerden te komen). Maar toen ik onlangs een boek las over de Nederlandse koloniale geschiedenis stuitte ik op een heldhaftiger verhaal. In de Tweede Wereldoorlog was er namelijk een groep militairen van het Koninklijke Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) die dertig maanden door de jungle van Nieuw-Guinea zwierf om een guerrillastrijd tegen de Japanse bezetter te voeren. Een van de leden van die rond de zeventig leden tellende groep was het toen vijftienjarige Molukse meisje Koos Ayal."
Coosje in 2011
Klik hier voor de rest van het interview: https://www.vice.com/nl/article/avxaza/geen-verhaaltje-voor-het-slapen-gaan-0000017-v6n10.
In september 2012 heeft Coosje een interview gegeven aan Ellen Lock van de Sociale Verzekeringsbank.
De Ambonese verzetsstrijdster Coos Ayal vertelt over haar strijd tegen de Japanners in Nieuw-Guinea
"Ook ik kreeg als zestienjarige een karabijn en een mes. Aanvankelijk waren we met 62 personen en mijn tante en ik waren de enige vrouwen. Sergeant Kokkelink had meteen tegen de mannen gezegd: “Wie aan Coosje komt gaat eraan!” Ik voelde me dus altijd beschermd. Mijn taken waren dezelfde als die van de mannen; zoveel mogelijk Japanners uitschakelen, maar ik herstelde ook hun kleding en verzorgde hun wonden."
Coosje in 2012
Klik hier voor het hele interview: https://www.verhalenoverdeoorlog.nl/nl/interviews/coos-ayal.
Er is niet zo veel bekend over de oorlog in Nederlands Nieuw-Guiena. Deze lesbrief over de geschiedenis van Coosje Ayal is een mooie aanvulling, onderdeel van het project Erfgoed van de Oorlog van het Ministerie van VWS.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog pleegden mensen in Nederland en in Nederlands-Indië verzet tegen de Duitse of Japanse bezetters. Van deze verzetsmensen zijn er een aantal beroemd geworden en gebleven. En andere juist niet.
Van het laatste is het meisje Coosje Ayal een voorbeeld. In Nederland is ze bij bijna niemand bekend als verzetsstrijder.
Wie was zij? Waar bestond haar verzet uit? En waar pleegde ze verzet in dit geal tegen de Japanse bezetter? En waarom kennen Molukkers die in Nederland wonen, haar misschien wel degelijk?
Dat onderzoeken leerlingen aan de hand van een korte reportage over haar en haar familie in Nederland en interviews die ze rond 2011/2012 heeft gegeven.
Aanpak
Eerst laat u de klas de YouTube-video in Bron: Bezet zien. Trek er 15 minuten vooruit.
Daarna maakt u zes groepen. Elke groep maakt een paneel voor een tentoonstelling over Coosje Ayal.
Laat iedere groep een van de volgende thema’s maken waar ze een paneel over maken:
- Bij welk volk hoort Coosje Ayal en waar woont dat volk woonde. Veel leden van het KNIL hebben dezelfde afkomst.
- Hoe kwam Coosje Ayal als meisje in de verzetsgroep terecht.
- Hoe vocht deze groep tegen de Japanse soldaten en welke rol speelde Coosje hierin.
- Enkele opmerkelijke gebeurtenissen die Coosje heeft meegemaakt.
- Hoe is het met de guerrillagroep en Coosje Ayal afgelopen.
- Ontwerp een gedenksteen of gedenkplaat voor Coosje Ayal.
Als iedereen klaar is, bekijkt en beoordeelt u de panelen en het ontwerp van de gedenksteen of de gedenkplaat voor Coosje Ayal.
Uitwerking
Coosje Ayal is in 1942 15 of 16 jaar oud. Over haar leeftijd zijn de bronnen die voor d eles gebruikt zijn het niet over eens. Ze zijn het er wel over eens dat ze vn Molukse afkomst is.
Ze is op bezoek bij haar oom en tante in Nederlands Nieuw-Guinea; haar oom was bestuursambtenaar. Na de oorlog treedt ze toe tot het Koninklijk Nederlands Indisch Leger en wordt er korporaal. Tijdens dat bezoek capituleren het KNIL en de ambtenaren in Nederlands Nieuw-Guinea. Haar oom en tante willen dat niet en sluiten zich bij de Groep Kokkelink aan die een guerrilla-oorlog in de jungle begint. De leden vande groep accepteren haar als volwaardige soldaat als ze kenbaar maakt dat ze zich niet als een meisje opstelt maar als militair.
Met haar groep zwerft ze 30 maanden lang in de jungle van Nederlands Nieuw-Guinea. De groep valt Japanse kampementen aan en weet zo'n 30 Japanners te doden. De Japanners jagen op de groep en die moet zich steeds verplaatsen. De groep splitste zich in tweeën om te voorkomen dat ze allemaal tegelijk konden worden opgepakt. Coosje leert in de jungle om karabijnen en handgranaten te gebruiken.
Tijdens haar bestaan als KNIL-soldaat in de jungle maakt ze enkele opmerkelijke dingen mee. Ze krijgt verschillende tropische ziektes (dysenterie, malaria, beriberi) en heeft ook te kamen met honger en dorst. Als het regent, vangen zij en haar medestrijders regenwater in hun handen op om op te drinken. Ook drinken ze water uit rivieren die ze oversteken. Ze eten alles wat ze tegen kwamen: vruchten, slangen, krokodillen en schildpadden en zelfs een keer een herdershond. Een keer vindt ze vruchten die ze aan haar strijders wil geven, maar die vruchtn blijken giftig te zijn. Ze worden ziek van die vruchte, maar gingen er niet aan dood.
Dat was niet de enige keer dat ze aan de dood ontsnapt. Op een dag raakt ze door ziekte en honger uitgeput en kan ze niet meer verder. De groep wil haar doden om te voorkomen dat ze door de Japanners wordt opgepakt en gemarteld om de positie van de groep te achterhalen. Haar oom geeft haar de tijd om enkele minuten te bidden. Terwijl ze bidt, voelt ze langzaam haar krachten weer toenemen en kan ze verder.
Op een andere dag wordt ze er op uitgestuurd om in de buurt van hun bivak water te halen. Terwijl ze dat doet, wordt de groep door de Japanners overvallen. Twaalf mensen van de groep worden gedood en de rest van de groep, waaronder ook haar tante, wordt opgepakt en later onthoofd. Haar oom, met wie zij verborgen in de struiken de Japanse aanval heeft gezien, geeft haar opdracht de andere groep op te zoeken en na enkele dagen en nachten lopen bereikt ze de andere groep.
Ten slotte, tegen het einde van de oorlog is ze op sterven na dood door ziekte en ontbering als ze met haar overgebleven medestrijders gered worden door Nederlands-Indische strijdkrachten. Ze zegt dat de oorlog geen twee weken langer had moeten duren, want dan zou ze het einde ervan niet hebben gehaald. Na haar redding brengt ze twee maanden in het ziekenhuis in Hollandia door om te herstellen.
Van de 62 mensen van haar verzetsgroep hebben volgens haar maar 17 leden van de groep de oorlog overleefd. De groep wordt vanuit Nederlands-Indië naar Australië gebracht en krijgt daar een heldenontvangst. Van koningin Wilhelmina krijgt Coosje het Kruis van Verdiensten.
In Australië leert Coosje haar man kennen. Ze trouwt met hem en krijgt negen kinderen. Het gezin verhuist naar Nederland. Coosje overlijdt in 2015 en wordt begraven in de Laurenskerk in Rotterdam.
Kerndoelen
36 De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan.
37 De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken:
– tijd van wereldoorlogen (1900–1950)
De leerling leert daarbij in elk geval de relatie te leggen tussen de gebeurtenissen en ontwikkelingen in de 20e eeuw (waaronder de Wereldoorlogen en de Holocaust), en hedendaagse ontwikkelingen. De vensters van de canon van Nederland dienen als inspiratiebron voor de behandeling van de tijdvakken.
40 De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.
- De leerlingen kennen de begrippen ‘KNIL’ of ‘Koninklijk Nederlands-Indisch Leger’ en ‘guerrilla’.
- De leerlingen hebben gezien dat Nederlands Nieuw-Guinea voor, tijdens en na de Japanse bezetting nog vier jaar deel heeft uitgemaakt van Nederlands-Indië.
- De leerlingen hebben gezien dat een eenheid van het KNIL tot aan de bevrijding van de Japanse bezetting van Nederlands Nieuw-Guinea bleef doorvechten tegen de Japanners terwijl de overige eenheden van het KNIL in dit gebied zich snel over had overgegeven.
- De leerlingen kunnen uitleggen hoe deze groep KNIL-ers deze strijd voerde en waarom ze deze tactiek toepaste.
- De leerlingen kunnen uitleggen welke gevaren de leden van de groep nog meer liepen behalve dan door de aanwezigheid van gewapende Japanse soldaten.
- De leerlingen kunnen globaal de levensloop van Coosje Ayal na de Japanse bezetting van Nederlands Nieuw-Guinea reconstrueren.
De opdracht is goed gemaakt als de panelen van de tentoonstelling:
- de informatie bevatten die bij het thema van het paneel past;- de teksten op de panelen helder en beknopt zijn;
- afbeeldingen en teksten op de panelen elkaar goed aanvullen.
- de gedenksteen of -plaat in een oogopslag duidelijk maakt waarom Coosje Aal herdacht dient te worden.