Hoewel de verzetskranten op verschillende plaatsen in het land werden gedrukt, was er wel vervoer nodig om ze naar de lezers te brengen. Voor de bezorging, het overbrengen van berichten en het onderhouden van contacten waren er mensen nodig met eigen vervoer, vaak een fiets. Kranten richtten en onderhielden netwerken van mensen die het aandurfden om illegale kranten naar lezers te brengen, vooral vrouwen. Die werden ‘koeriersters’ genoemd. Het was niet moeilijk om koeriersters te vinden want Nederlandse vrouwen hoefden niet in Duitsland te werken.
Mevrouw Koolbergen-Leninga (88) was koerier tijdens de oorlog en herinnert zich de fietstochten nog goed. Ze moest soms zestig kilometer per dag afleggen op een fiets die nauwelijks nog vooruit kwam. “Na de oorlog heb ik nooit meer gefietst”, vertelt ze in een interview.
Trouw als voorbeeld
Trouw verscheen landelijk, maar werd op verschillende plaatsen in het land gedrukt. Dat betekende dat de kopij of het loden zetsel over grote afstanden vervoerd moest worden. En wanneer de pakken gedrukte kranten eenmaal klaar waren, moesten ze worden afgegeven op adressen vanwaar ze weer verder verspreid werden. Een lange weg, en op elk punt kon er iets mis gaan. Dat was eind 1943 al gebleken toen de Duitsers een groot aantal medewerkers wisten te arresteren. Toch ging het meestal goed. Per fiets en zelfs per trein werden grote afstanden afgelegd, zonder dat de Duitsers iets in de gaten hadden. Er werden vergaderingen belegd, weekends gehouden, de radio werd afgeluisterd, drukkerijen werkten in het geheim. Honderdduizenden mensen hebben de krant in de loop der jaren onder ogen gehad, zonder dat de bezetter een eind kon maken aan het blad.
Soms scheelde het maar een haar. Bijvoorbeeld toen Huib Ottevanger op de fiets met kopij onderweg was van Borger naar Emmen. Het gevaarlijke vrachtje zat verstopt onder zijn kleren. Gelukkig was het rustig op de weg, er reed alleen een boerenkar. Toen de kar passeerde stak de boer zijn hand omhoog. Om te groeten? Maar waarom wees hij dan met zijn duim naar achteren? Was er onraad? Huib fietste door en tuurde de weg af. Hij zag alleen een soort bouwwerk van pakken geperst stro. Ineens doorzag hij de list en liet hij zich met fiets en al in een greppel vallen. Daar verstopte hij zich achter de bosjes. Toen even later twee andere fietsers voorbij kwamen, bleek dat de boer inderdaad een waarschuwing had willen geven. Achter de balen stro vandaan kamen Duitse soldaten tevoorschijn, die de fietsers aanhielden. Huib hield zich schuil, totdat na een poosje een groep mannen kwam aanfietsen die voor de Duitsers graafwerk moesten doen. Toen ze hem passeerden schoot Huib tevoorschijn uit de berm en verschool zich tussen de andere fietsers. Toen ze even later de Duitse hinderlaag passeerden, had geen van de soldaten iets in de gaten. Zo kwam de kopij toch veilig en op tijd bij de drukker. Na de oorlog werd besloten dat Trouw als dagblad zou blijven verschijnen.
Naar: www.illegaletrouw.nl