Op treinen die tussen 1942 en 1944 van Westerbork naar Auschwitz reden en terug waren treinborden te zien met de tekst die in de inleiding van de les is geciteerd. Achter deze tekst gaat een van de zwartste hoofdstukken uit de Nederlandse geschiedenis schuil, namelijk dat van de Jodenvervolging in Nederland tijdens de Duitse bezetting.
In deze les zoeken leerlingen uit hoe het zit en maken ze een reconstructie van het hoofdstuk van de geschiedenis achter het treinbord aan de hand van zeven panelen voor een tentoonstelling.
Plan van aanpak
Voor de les trekt u 1 uur uit.
- U maakt zeven groepen
- Iedere groep leest Bron: 66 Treinen en kiest een onderwerp uit bron 2. Let er wel op dat elk onderwerp aan bod komt.
- Iedere groep werkt het onderwerp uit aan de hand van de aanwijzingen bij het onderwerp in Bron: Deelonderwerpen.
- Als iedere groep klaar is, voegt u de panelen samen tot één tentoonstelling
Ter afsluiting bedenkt u met de leerlingen een titel voor de tentoonstelling.
Uitwerking in grote lijnen
Kamp Westerbork lag bij Westerbork en Hooghalen in Drenthe, niet ver van de Duitse grens. Auschwitz en de kampen die er vlakbij waren gebouwd, lagen in het zuidoosten van Polen. Auschwitz eet nu in Pools Oswiecim.
De mensen die per trein van Kamp Westerbork naar Auschwitz werden getransporteerd, waren voor het overgrote deel joden en verder ook Roma en Sinti. Ze maakten de treinreis niet vrijwillig. Ze waren opgepakt, naar Kamp Westerbork overgebracht, daar opgesloten en ten slotte onder dwang op de trein naar Auschwitz gezet. Dat gebeurde iedere dinsdag. Ze gingen niet naar Auschwitz zelf, maar naar een complex van kampen vlakbij deze stad. Daar werden niet alleen de joden vermoord, maar ook andere mensen die volgens de Duitse Nazi-regering niet in door Duitsland bezet Europees gebied thuis hoorden. De meeste mensen die uit Westerbork werden getransporteerd werden in dit complex van kampen omgebracht, meestal in een gaskamer. Anderen werden overgebracht naar andere concentratiekampen zoals Treblinka en Bergen-Belsen. Van die mensen kwam eveneens het merendeel om het leven. Van de 107.000 mensen die de ris van Westerbork naar Auschwitz moesten maken, overleefden slechts 5.000 de Tweede Wereldoorlog en keerden terug naar Nederland, dus iets minder dan 5%.
Voordat joden naar Kamp Westerbork werden vervoerd, moesten ze zich verzamelen bij de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam.
Van de treinborden die op treinen hebben gezeten die tussen Westerbork en Auschwitz heen en weer reden heeft men één exemplaar bewaard en een plek gegeven in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Het is een symbool van de Holocaust en in het bijzonder van de Jodenvervolging in Nederland.
Kerndoelen
37 De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken;
- tijd van wereldoorlogen (1900-1950), en ???
De leerling leert daarbij in elk geval de relatie te leggen tussen de gebeurtenissen en ontwikkelingen in de 20e eeuw (waaronder de Wereldoorlogen en de Holocaust), en hedendaagse ontwikkelingen. De vensters van de canon van Nederland dienen als inspiratiebron voor de behandeling van de tijdvakken.
41 De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden.