Als je een landkaart van Indonesië bekijkt, zou je zeggen dat het voor de Japanse strijdkrachten een enorm en tijdrovend karwei is geweest om dit eilandenrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog toen het de Nederlandse kolonie Nederlands-Indië was, binnen te vallen en helemaal te bezetten.
Maar was dat ook het geval? Zo ja of zo nee waarom dan? En waarom vond de Japanse regering het de moeite waard om Nederlands-Indië te veroveren? Dat laat u de leerlingen in deze les nagaan door de Japanse opmars in Nederlands-Indië te reconstrueren en in kaart te brengen.
Benodigdheden
Hang een landkaart van Indonesië in de klas op. Als u die niet heeft, kunt u deze kaart downloaden en (op A3-formaat) printen.
Let er wel op dat alle 18 plekken in Nederlands-Indië die in Bron: Belangrijke plekken zijn genoemd, aan bod komen. Als het aantal leerlingen groter is dan 18, kunnen twee leerlingen samen één locatie op uw kaart aankruisen en aangeven wat er op die plek tijdens de Japanse invasie gebeurd is.
Als iedereen klaar is, hangt u de landkaart op. De nummers die de leerlingen op de landkaart hebben gezet, verwijzen naar de locaties op de landkaart en samen verwijzen ze naar een eigen kaartje over de begintijd van de oorlog. Verzamel alle kaartjes van de leerlingen.
Sluit de opdracht af met de vraag aan de klas waarom de verovering van Nederlands-Indië makkelijk of moeilijk is geweest.
Globale uitwerking
Japan wilde Nederlands-Indië inlijven omdat dat paste in het streven van het land om een wereldmogendheid te worden en om aan aardolie en andere grodnstoffen te komen waar het land zelf weinig van heeft.
Enerzijds is het een enorme opgave geweest om een gebied 55 maal zo groot als Nederland te veroveren dat bestaat uit duizenden eilanden en eilandjes.
Anderzijds was de gezamenlijke kustlijn van al die eilanden zo lang, ongeveer 40.000 kilometer dat het ondoenlijk was om er overal verdedigingswerken op te bouwen. Dat is dan ook bij lange na niet gebeurd. Bovendien had Japan een reusachtige vloot, was de Japanse luchtmacht qua omvang en slagkracht superieur aan die van Nederlands-Indië en de Geallieerden (vooral Australië en de VS) en kon Japan kolossale aantallen soldaten in de strijd werpen. Bovendien wisten Japanse troepen de weerstand van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger en de Geallieerden te breken door strategisch belangrijke plekken in Nederlands-Indië zoals vliegvelden te veroveren.
Kerndoelen
37 De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken;
- tijd van wereldoorlogen (1900-1950)
De leerling leert daarbij in elk geval de relatie te leggen tussen de gebeurtenissen en ontwikkelingen in de 20e eeuw (waaronder de Wereldoorlogen en de Holocaust), en hedendaagse ontwikkelingen. De vensters van de canon van Nederland dienen als inspiratiebron voor de behandeling van de tijdvakken.
40 De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.
41 De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden.