Aanpak
Voor deze les trekt u 2 lesuren uit. Zorg er eerst voor dat er een of meer exemplaren van de Bosatlas beschikbaar zijn. Die kunnen van pas komen bij het maken van de opdracht in de les.
Eerst laat u de leerlingen individueel Bron: Atlantikwall lezen.
Maak dan vijf groepen en iederen groep één van de vijf Waddeneilanden waar de les over gaat, kiezen om te bestuderen. Voor dat onderzoek en het maken van het eindproduct, het schrijven van krantenartikelen over het eiland naar keuze, trekt u de rest van de tijd uit.
Het onderzoek voeren de leerlingen uit aan de hand van de volgende vragen:
- Waarom bouwden de Duitser verdedigigingswerken op de eilanden?
- Waarom was het voor de Duitsers zo belangrijk dat de eilanden verdedigd werden?
- Hoe beleefden de eilandbewoners het begin van de Duitse bezetting?
- Wat merkten de eilandbewoners van de aanwezigheid van al die Duitse soldaten in in het algemeen en van het werk aan de verdedigingswerken in het bijzonder?
- En hoe beleefden de eilandbewoners de bevrijding van hun eiland?
Na dat onderzoek schrijven ze drie artikelen over het eiland dat ze hebben onderzocht. Elk artikel moet antwoord geven op een van drie hoofdvragen:
- Atlantikwall en (de naam van het eiland)
- A) De Georgische opstand (Texel)
b) Omgang tussen de Eilanders en de Duitsers (Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog) - 1945
Het is wel handig en zeker tijdbesparend dat ze onderling afspreken wie wat schrijft over het eiland.
Als iedereen klaar is, leest en beoordeelt u de artikelen en bundelt ze tot een boekwerkje met als titel ‘Wadden in oorlog’.
Uitwerking van de startvagen voor het onderzoek
Waarom bouwden de Duitser verdedigigingswerken op de eilanden?
De Duitse regering wilde het eigen land en de bezette gebieden tegen aanvallen vanuit de lucht en vanaf zee door de Geallieerden.
Waarom was het voor de Duitsers zo belangrijk dat de eilanden verdedigd werden?
Dit heeft alles te maken met hun geografische ligging, namelijk het feit dat de eilanden liggen op de scheiding tussen de Atlantische Oceaan, Oostzee en Noordzee enerzijds en het door de Duitsers bezette gedeelte van het Europese vasteland anderzijds. De verdedigingswerken op de het Waddeneilanden vormden een onmisbare schakel in de linie genaamd Atlantikwall van verdedigingswerken die langs de kusten van de Spaanse grens tot in Noorwegen liep.
Hoe beleefden de eilandbewoners het begin van de Duitse bezetting?
Het was een heftige gebeurtenis die gepaard ging met bombardementen en andere gevechtshandelingen waardoor ook burgers gevaar liepen.
Wat merkten de eilandbewoners van de aanwezigheid van al die Duitse soldaten en in het algemeen en van het werk aan de verdedigingswerken in het bijzonder?
Allereerst raakte Nederland zijn zelfbestuur en soevereiniteit kwijt en dat merkten ook de bewoners van de Waddeneilanden. Ook werd hun vrijheid steeds meer beperkt, bijvoorbeeld door reisbeperkingen en doordat ze niet meer naar de radio mochten luisteren. Nieuwe bombardementen en neerstortende vliegtuigen die geraakt waren door afweergeschut brachten burgers telkens in gevaar. Een gevaar voor burgers vormde ook niet-ontplofte munitie die achter ws gebleven na gevechtshandelingen of aanspoelde op stranden. Door de aanleg vn verdedigingswerken en mijnenvelden werden delen van hun woongebied ontoegankelijk omdat toegang werd verboden of gevaarlijk werd. Soms moesten ook woningen plaatsmaken voor bunkers en andere verdedigingswerken. Er vonden razzia’s plaats waarbij Duitsers eilandbewoners oppakten en wegvoerden.
En beleefden de eilandbewoners de bevrijding van hun eiland?
Net als elders in Nederland vonden na de bevrijding (grote) feesten plaats.
Kerndoelen:
37 De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken;
- tijd van wereldoorlogen (1900-1950)
De leerling leert daarbij in elk geval de relatie te leggen tussen de gebeurtenissen en ontwikkelingen in de 20e eeuw (waaronder de Wereldoorlogen en de Holocaust), en hedendaagse ontwikkelingen. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken
41 De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden.