Waarom werd Bakkum en omgeving een spergebied en hoe gingen Duitsers en Nederlanders in het gebied met elkaar om terwijl ze gedwongen waren met elkaar samen te leven en te werken?
Dat laat u de leerlingen onderzoeken aan de hand van een aardrijkskundige bron en enkele andere bronnen. Ook laat u de leerlingen proberen zich in te leven in hoe het was om als Nederlander of Duitser te wonen en werken in het spergebied.
Aanpak
Voor deze opdracht geeft u de leerlingen je 2 lesuren de tijd. De opdracht bestaat uit twee gedeelten:
Deel I
Ze bekijken de 'Bron: Spergebied' en bekijk de website http://atlantikwallplatform.eu alleen.
Deel II
De leerlingen doen het tweede deel in drietallen. Laat hen gezamenlijk de andere bronnen lezen.
Ze maken een verslag van hun digitale bezoek aan het gebied dat spergebied is geweest. Ze mogen het schrijven, maar ook maken in de vorm van een podcast.
Daarbij laat u de groepen kiezen tussen het maken van het verslag vanuit het perspectief van een Nederland die in dat spergebied heeft gewoond of van een Duitser die naar dit gebied werd gestuurd om er te werken en te wonen.
Het is de bedoeling dat de leerlingen in hun verslag niet alleen een beschrijving geven van wat er in het landschap in dit gebied nog te zien is van de verdedigingswerken die er als onderdeel van de Atlantikwall werden aangelegd en gebruikt. Ook moeten ze laten weten hoe ze nu denken hoe Nederlanders in het gebied met hen omgingen als Duitsers, of hoe Duitsers in het gebied omgingen met hen als Nederlander.
Als iedereen klaar is, leest of bekijkt u de verslagen. Toon ze aan de klas en loof een prijs uit voor het boeiendste verslag.
Uitwerking:
Deel I
Het gebied in en rond Bakkum werd door de Duitse bezetters tot spergebied gemaakt omdat er radarposten en andere verdedigingsweren werden aangelegd en vervolgens door Duitse soldaten werden bemand. Deze verdedigingswerken maakten deel uit van een linie van verdedigingswerken die liep van de grens tussen Spanje en Frankrijk tot aan de Noordkaap in Noorwegen. Omdat de linie de oostrand van de atlantische Oceaan volgde, wed het \ Atlantikwall’ genoemd en daarom heet de website waarop je kunt nagaan wat er van die verdedigingswerken nog over is gebleven ‘atlantikwall.eu.
Het Naz-regime dat Duitsland tussen 1933 en 1945 Duitsland bestuurde, liet deze verdedigingsline aanlleggen om te voorkomen dat Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en andere geallieerde landen vanuit zee de door Duitsland bezette gebieden zouden binnenvallen en veroveren, iets wat uiteindelijk toch gebeurde.
Deel II
Globale uitwerking: Wonen in het spergebied in en rond Bakkum bracht enkele ongemakken met zich mee. Niet alleen mocht je niet zomaar het begied in of uit, ook werd het ebied streng bewaakt. Wie zonder goede reden probeerde het gebied in of uit te gaan, liep kans te worden betrrapt door bewakers en dat was levensgevaarlijk. Ook werken in het gebied was niet zonder gevaar omdat Duitse soldaten zich vermaakten door kogels rakelings langs Nederlanders te schieten en doordat er granaatscherven uit de lucht vielen. Ook moest er bij de aanvoer vn levensmiddelen zoals melk soms hindernissen worden overwonnen.
En vooral: Nederlanders en Dutsers moesten noodgedwongen met elkaar samenleven en soms ook samenwerken, bijvoorbeeld bij de bouw van verdedigingswerken. Al zou je dat achteraf verwachte, tot ruzies en erger hoefde dat niet persé te leiden. Dat valt op te maken uit getuigenverklaringen van een Nederlander (Jo Duin) en een Duitser (Bernd Scholz) die in het spergebied woonden en werkten.
Kerndoelen
37. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken:
– tijd van wereldoorlogen (1900–1950)
De leerling leert daarbij in elk geval de relatie te leggen tussen de gebeurtenissen en ontwikkelingen in de 20e eeuw (waaronder de Wereldoorlogen en de Holocaust), en hedendaagse ontwikkelingen. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken
40. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken
41 De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden.