In 1945 richten een grote groep landen, waaronder Nederland, de Verenigde Naties op. Daarbij spreken ze met elkaar af dat geen enkel land andere landen als kolonie mag hebben. Die afspraak is te vinden in het Handvest van de Verenigde Naties. Dat is een huishoudelijk reglement van de VN waar alle aangesloten landen zich aan moeten houden.
In het Handvest staat namelijk als één van de doelstellingen van de VN “het tot stand brengen van vriendschappelijke relaties tussen naties die gebaseerd zijn op respect voor het beginsel van gelijke rechten en zelfbeschikking van volken.”
Ook moeten alle lidstaten van de VN “de soevereine gelijkwaardigheid van alle lidstaten” respecteren. Ten slotte mogen landen die een conflict met elkaar hebben geen geweld gebruiken of er mee te dreigen om dat conflict te beslechten.
Daarom wijzen de VN het bezitten van kolonies af. Ook willen de VN niet dat een land geweld gebruikt om te verhinderen dat één of meer van zijn kolonies krijgt waar het volgens het Handvest recht op heeft: zelfbeschikking.
Nederland overtreedt deze bepalingen van het Handvest door geweld te gebruiken, om te voorkomen dat zijn kolonie Nederlands-Indië een soeverein land wordt. Het voert oorlog in die kolonie waar in 1945 de Republiek Indonesië was uitgeroepen. Tijdens die oorlog houdt het Nederlandse leger tweemaal een grote veldtocht om de opstand in de kolonie te onderdrukken. Deze veldtochten staan bekend als “politionele acties”. Omdat Nederland weigert de Republiek Indonesië te erkennen en vooral vanwege die oorlog komt Nederland hard in aanvaring met de VN en dan vooral met de Veiligheidsraad van de VN. Uiteindelijk haalt Nederland bakzeil en draagt het in december 1949 de soevereiniteit over, waarna Nederlands-Indië officieel de Republiek Indonesië wordt.
Een deel van Nederlands-Indië, met name Nieuw-Guinea, blijft onder Nederlands koloniaal bestuur. Nederland wil dit gebied behouden, maar Indonesië wil het erbij hebben. Begin jaren ’60 loopt dat conflict zó hoog op dat er een oorlog dreigt tussen Nederland en zijn voormalige kolonie. Bemiddeling door de VN zorgt ervoor dat het conflict niet uit de hand loopt. In 1962 draagt Nederland Nieuw-Guinea aan Indonesië over.
De dekolonisatie van Suriname en de Nederlandse Antillen verloopt vreedzaam en zonder ingrijpen van de VN.