In 1992 voorspelde Francis Fukuyama in zijn boek ‘Het einde van de geschiedenis en de laatste mens’ dat op den duur ieder land van de wereld een democratisch bestuur zou hebben. Hiermee zou er binnen afzienbare tijd een einde komen aan de onenigheid over de vraag wat het ideale maatschappelijk bestel zou zijn.
Overal in de wereld zou op een gegeven moment een kapitalistisch economisch systeem overheersen. Het communistische systeem had afgedaan en zou volgens Fukuyama overal verdwijnen. Aanvankelijk leek die voorspelling niet vergezocht: in steeds meer landen maakte dictatuur of iets dat erop lijkt plaats voor democratie. In Europese landen was het communisme helemaal verdwenen.
Maar na 2010 heeft de regering van meerdere landen die voorheen democratisch genoemd konden worden, autoritaire trekjes gekregen. Ook worden in die landen rechten van burgers ingeperkt, of dreigen ze te worden ingeperkt.
In deze les komen vijf voorbeelden hiervan aan bod.
Plan van aanpak:
Trek voor de les 1 uur uit. Hiervan ruimt u de eerste 25 minuten in voor leeswerk. De leerlingen lezen individueel de volgende bronnen: ‘De grote verschillen’, ‘Democratie in cijfers’ en ‘Wat doen de VN?’
Daarna wordt het tijd voor het tweede deel van de opdracht. U deelt de klas in vijf groepen in. U laat elke groep één land kiezen waar in de les een bron over is opgenomen met als titel ‘Democratie in verdrukking + landnaam'. Het gaat om Brazilië, Hongarije, Hongkong, Rusland en Nicaragua. Het is wel de bedoeling dat elk van deze voorbeelden éénmaal aan bod komt.
Elke groep maakt ter afsluiting van het onderzoek een pamflet voor de burgers van het land dat ze hebben onderzocht. In dat pamflet worden burgers opgeroepen in verzet te komen tegen het uithollen van de democratie in hun land. Het moet ook duidelijk maken hoe de democratie wordt uitgehold.
Als alle groepen klaar zijn, bekijkt en beoordeelt u de pamfletten.
Uitwerking:
De landen hebben met elkaar gemeen dat de landelijke politiek er tornt aan de scheiding van de drie machten en dat ze hun burgers niet allemaal als gelijken behandelen. In Hongarije, Hongkong, Rusland en Nicaragua worden onafhankelijke media steeds meer buitenspel gezet.
In Brazilië blijkt het staatshoofd niet bereid om naar adviezen van leden van zijn kabinet en van deskundigen te luisteren, ook waar het gaat om de bestrijding van de epidemie van Covid-19 in het land. Bij die bestrijding steunt hij allerminst de aanpak die lagere overheden in het land hierbij volgen.
In Hongkong wordt het democratisch bestel onder druk gezet door de Volksrepubliek China en via de zittende regering van deze stad.
Deze les past bij:
Kerndoel 39: De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan.
Kerndoel 44: De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politieke bestel als democratie functioneert en leert hoe mensen op verschillende manieren bij politieke processen betrokken kunnen zijn.