We hebben allemaal water nodig, elke dag. In Nederland hoef je alleen maar een kraan open te draaien en je hebt water. Je hebt het nodig om te wassen, te douchen, te koken, of gewoon om op te drinken. En als er op een dag een keer geen water uit de kraan komt, dan is het groot nieuws in Nederland. Want zo vaak komt dat niet voor.
In Nederland is water ook goedkoop. Bij een waterbedrijf betaalde je in 2018 57 eurocent voor 1000 liter water en in 2019 58 eurocent. Daar kwamen dan wel bij: vastrecht (in 2019 43 euro voor het hele jaar), belasting op leidingwater en BTW. Dus je betaalde per 1000 liter een paar euro.
Daarom beseffen we niet dat er zonder water geen leven op aarde mogelijk is. Mensen kunnen slechts drie dagen zonder water. Daarna ga je dood door uitdroging..
Gelukkig is er op aarde veel water te vinden. Meer dan genoeg, zou je soms kunnen zeggen.
Maar een deel van al het water op aarde is zoet water en veilig te gebruiken. ‘Veilig’ wil zeggen dat mensen, dieren en planten daar niet ziek van worden en daar niet aan dood gaan. Bovendien hebben sommige streken af en toe teveel water en andere gebieden weer te weinig. Daardoor kampen veel mensen op aarde met een tekort aan veilig water.
Dat moet anders want, ieder mens heeft recht op veilig water. Alleen is dat recht nog niet te vinden in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties. Dat recht moet er alsnog in. Dat kan en moet de VN-Mensenrechtenraad doen.
Daarom sturen jullie een brief met jullie handtekeningen naar de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties.
Het adres van de VN-Mensenrechtenraad is:
Office of the High Commissioner for Human Rights
Human Rights Council
Palais des Nations
CH-1211 Geneva 10
Switzerland
Ook stellen jullie met de hele klas een petitie op met dezelfde oproep en zetten jullie die online.
Deze opdracht doe je in groepjes van vier. Je krijgt er 1 uur de tijd voor.
Daarna trekt je juf of meester ½ uur uit om samen met de hele klas een petitie of brief aan de VN-Mensenrechtenraad op te stellen. Eerst deelt je juf of meester de klas in viertallen in.
Lees samen de vier bronnen over water. Verdeel die onder elkaar.
Lees ‘Wat doen de VN?’.|
Schrijf samen een brief aan de VN-Mensenrechtenraad. Leg hierin uit waarom je het zo belangrijk vindt dat alle mensen op aarde genoeg veilig water kunnen krijgen.
Laat je brief aan je juf of meester zien.
Daarna stellen jullie samen met je juf of meester een gezamenlijke petitie op. Die gaat naar de VN-Mensenrechtenraad.
Waar hebben we water voor nodig? Niet alleen in huis en in de tuin, als die er is. Ook om ons te vermaken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan zwemmen of aan watersporten. Boeren en tuinders hebben water nodig voor hun akkers, weiden, boomgaarden en/of voor hun veestapel.
Veel bedrijven hebben water nodig om hun producten te maken. Iedereen die buitenshuis werkt, heeft daar ook water nodig. Ook op je werkplek moet je af en toe naar de wc en die moet je natuurlijk doorspoelen.
Veel goederen worden vervoerd over water. Met water kun je energie opwekken in waterkrachtcentrales.
Het water dat je gebruikt moet altijd veilig zijn. Er mogen geen ziektekiemen of giftige stoffen in zitten, en ook geen zout.
Als je een atlas doorbladert of foto’s van de aarde bekijkt die door kunstmanen zijn gemaakt, zou je zeggen: water genoeg, en ook veilig water genoeg. In meren, rivieren, in zee, in gletsjers en poolkappen zit enorm veel water. En dan zie je nog niet eens al het water dat in de grond zit.
Maar ook hier geldt: schijn bedriegt. Het water in zeeën en oceanen is te zout voor mensen, planten en dieren. Als je het toch wil gebruiken, moet je eerst het zout eruit halen.
Water in ijs is altijd zoet, maar dat ijs is vaak moeilijk bereikbaar. Wel komt er water van gletsjers in rivieren terecht. Dan heb je dat water wel beschikbaar. Water in beken, rivieren, poelen en meren is meestal zoet. Toch kun je het niet zonder meer drinken. Waarom niet, dat wordt uitgelegd in ‘Bron: Te vuil water’.
Water uit de grond is ook zoet, maar vaak niet schoon genoeg om te drinken. Daarom maken waterbedrijven in Nederland dat grondwater goed schoon, voordat ze het als kraanwater aan mensen en bedrijven leveren. In sommige andere landen moeten mensen zich behelpen met grondwater dat ze uit putten halen. Soms is dat water goed te gebruiken, maar niet altijd.
Ten slotte is er in sommige gebieden te veel water, in andere te weinig.
Als je thuis de planten water geeft, dan gaat dat meestal wel goed. Niet te veel en niet te weinig, maar precies wat de plant nodig heeft.
In de natuur gaat het wel anders. Soms valt er ineens zoveel water dat kelders onderlopen. Er zijn landen en streken waar zoveel water valt, dat rivieren overstromen en alles in de omgeving wegspoelt. In Nederland gebeurde dat vroeger ook wel eens. In februari 1995 gebeurde dat ook bijna en liepen uiterwaarden langs de Maas en de Waal helemaal onder en dreigden dijken langs deze rivieren te breken. Vele duizenden mensen moesten een veilig heenkomen zoeken voor het geval de dijken het zouden begeven. Dat gebeurde uiteindelijk niet. Nu zijn ze steviger gemaakt en zijn er plekken ingeruimd waar rivierwater kan worden opgevangen, zonder dat mensen gevaar lopen.
In één van de natste plaatsen ter wereld, Cherrapunji in het noordoosten van India, kan op een dag meer regen vallen dan in Nederland in een heel jaar. De natste maand is juni. Dan valt er gemiddeld bijna 270 cm water!
In sommige landen in de tropen of subtropen komen orkanen voor. Tijdens een orkaan kan er in korte tijd, soms minder dan een dag meer dan 500 mm water vallen.
Als het lange tijd niet regent, dan verdroogt het land. Gras en planten verdorren en dieren kunnen moeilijk aan water komen. Gewassen drogen uit, waardoor de oogst schraal uitvalt of zelfs verloren gaat. Beken en vijvers vallen droog. Dat overleven veel dieren niet die in deze beken en vijvers leven. Dat hebben we hier in Nederland en onze buurlanden kunnen zien toen het in 2018 ruim twee maanden lang gortdroog was. Weiden, bermen en perken werden bruingeel. De oogst aan aardappelen, suikerbieten en andere landbouwgewassen was een stuk lager dan in de jaren ervoor.
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
De droogte die we in 2018 meemaakten, duurde ruim twee maanden. Daarna ging het weer af en toe regenen en herstelde het plantenleven zich. Weiden, bermen en perken werden weer groen.
Maar wat als de droogte langer aanhoudt, meer dan een jaar zelfs? Dan lopen ook mensen groot gevaar. Dat is vooral zo in ontwikkelingslanden omdat de meeste mensen daar leven van de landbouw. Oogsten gaan verloren. Het vee sterft van dorst. Daardoor is er voor mensen steeds minder te eten. Veehouders slachten hun vee om aan eten te komen. Uiteindelijk breekt er hongersnood uit. Vooral kleine kinderen sterven van honger tenzij ze van hulpverleners te eten krijgen. Hulporganisaties als Save the Children zamelen geld in om kinderen die honger lijden te eten te kunnen geven. Dat doen die organisaties door spotjes uit te zenden bij de reclame op tv.
Sommige gebieden hebben altijd te maken met droogte. Dat zijn woestijnen en steppen. Daar valt zo weinig regen dat er alleen gras, vetplanten, cactussen en/of lage struiken groeien. Bomen zie je er amper of helemaal niet. Deze gebieden zijn aan hun geelbruine kleur te herkennen op foto’s van de aarde die door kunstmanen zijn genomen.
Soms breidt een woestijn zich uit, zoals de Sahara bijvoorbeeld. Dat gebeurt als er aan de rand ervan enkele jaren lang minder regen valt dan anders. En ook als mensen bomen kappen om aan brandhout te komen of om ruimte te maken voor akkerbouw of veeteelt. De vruchtbare bovenlaag van die bodem wordt niet langer vastgehouden door wortels en waait of spoelt daardoor weg. Na die tijd groeit er niets meer. Woestijnen kunnen echter ook kleiner worden. Dat gebeurt als het aan de rand ervan vaker gaat regenen en/of mensen er bomen planten, wat soms nog wel degelijk mogelijk is.
Een satellierfoto van Afrika. De gele strook is de Sahara.
Er zijn grote gebieden op aarde waar mensen hun drinkwater niet uit de kraan of van een pomp krijgen. Die halen het uit rivieren en beken, meertjes, plassen en poelen. Dat water is vaak vuil. Dat houdt in dat er vaak giftige stoffen in zitten en vooral ook ziektekiemen. Wereldwijd kunnen ongeveer één miljard mensen niet aan water kunnen komen waar geen ziektekiemen in zitten.
Van sommige ziektekiemen krijgen mensen diarree. Door diarree drogen mensen uit en daar kun je aan doodgaan als je er niets tegen doet. Aan diarree gaan meer kinderen tot 5 jaar oud dood dan aan andere ziektes.
Door ziektekiemen in water krijgen mensen ook andere ziekten, tyfus bijvoorbeeld of Guinese wormziekte. Vuil water is dodelijker en maakt meer slachtoffers dan aids of oorlogen. In ontwikkelingslanden heeft het overgrote deel van alle ziektes te maken met vuil water.
Water kan vervuild zijn omdat veel mensen geen goede wc’s hebben, hun huizen vaak geen aansluiting op het riool hebben en omdat hun huisvuil niet regelmatig wordt opgehaald. Daardoor komen urine, ontlasting en huisvuil op straat terecht en daarna in beken, rivieren, poelen en vijvers. In al dat afval zitten ziektekiemen. Uit die beken, enzovoort halen mensen hun drinkwater, met ziektekiemen en al.
Vuil water houdt armoede in stand of maakt die zelfs erger. Mensen die ziek worden van vuil water, kunnen niet werken. In veel landen betekent dat ook dat ze een geld kunnen verdienen en een verzekering tegen ziekte hebben ze niet. En als de kostwinner van een familie ziek wordt en doodgaat, heeft de familie gaan inkomsten meer en moeten andere leden van de familie proberen geld te verdienen. Wie ziek wordt, heeft een dokter nodig en geneesmiddelen. Wie verzekerd is tegen dit soort kosten, hoeft ze niet of maar voor een deel zelf te betalen. Maar in veel landen heeft een groot deel van de mensen geen ziektekostenverzekering. Die moeten de dokter en geneesmiddelen zelf betalen, van het weinige geld dat ze al hebben.
Mensen aan veilig water helpen is dus een goede manier om armoede te bestrijden.
De Verenigde Naties vinden het belangrijk dat iedereen op aarde toegang heeft of alsnog krijgt tot veilig water. Daar vragen ze regelmatig aandacht voor.
Vanaf 1993 bijvoorbeeld houden ze ieder jaar op 22 maart Wereldwaterdag. In 2008 hield een organisatie van de VN die ‘UN Water’ heet, het Internationale Jaar van de Sanitaire Voorzieningen (de wc, de badkamer, de wastafel en stromend water). Tijdens dat jaar hield deze organisatie bijeenkomsten, vergaderingen, tentoonstellingen, beurzen, enzovoort, om aandacht te vragen voor water. Ten slotte riep deze organisatie de periode 2005 tot 2015 uit tot het Water-decennium. Tijdens die jaren voerde de organisatie een actie voor veilig water die ‘Water for Life’ heet.
De Verenigde Naties werken er hard aan om iedereen aan veilig water te helpen, en aan goede wc’s, aansluiting op het riool en andere sanitaire voorzieningen. Hiermee bestrijden ze ziekten die veel slachtoffers maken. Als er minder ziektes zijn, is er ook minder armoede. Want armoede is voor een deel het gevolg van die ziekten en die vele sterfgevallen.
Ook voor de productie van voedsel is toegang tot veilig water belangrijk. Denk maar aan de land- en tuinbouw, die veel en veilig water nodig hebben.
Diverse organisaties van de VN werken hieraan mee.
- Het kinderfonds Unicef: het helpt nieuwe waterputten slaan, bronnen schoon te maken, waterleidingen en riolering aan te leggen, regenwater op te vangen en schoon te maken, en eenvoudige, hygiënische wc’s te bouwen.
- UN-Habitat: deze organisatie doet dit ook allemaal, maar dan in steden en dan vooral in krottenwijken in die steden.
- United Nations Environmental Program UNEP (Milieuprogramma van de VN): het houdt zich al ruim 40 jaar bezig met beheer van watervoorraden en het oplossen van problemen met de watervoorziening en hoe er voor iedereen veilig water beschikbaar blijft of komt, ook al stijgt de vraag naar veilig water. UNEP geeft hier informatie over aan regeringen van landen.
- Food and Agriculture Organization FAO (Voedsel- en l]Landbouworganisatie): die voert projecten uit voor irrigatie van akkers en het beheer van water in rivieren, beken en meren en voor het beheer van grondwater.
- De World Health Organization WHO (de Wereldgezondheidsorganisatie): die heeft een aparte afdeling die zich bezighoudt met water. Deze afdeling let er op dat het water dat mensen krijgen, schoon genoeg is en stelt daar kwaliteitseisen voor op. Op die manier is de WHO bezig om ziekten als diarree te bestrijden.
Met deze les laat u zien dat water onmisbaar is voor ieder mens op aarde, maar dat lang niet voor iedereen toegang tot veilig drinkwater (= zonder ziektekiemen, zout en giftige stoffen als lood) even vanzelfsprekend is als in Nederland.
Voor deze les trekt u een ½ uur uit. Gebruik het eerste uur om de leerlingen de opdracht in de les te laten maken. Laat hen die opdracht in groepen van vier doen, zodat de leerlingen niet alle leesteksten hoeven door te werken.
Gebruik de resterende tijd om met de klas een petitie op te stellen, gericht aan de VN-Mensenrechtenraad. De petitie roept deze raad op het recht op veilig water tot universeel mensenrecht te maken en op te nemen in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de VN. Deze raad is hiertoe bevoegd.
Zo pakt u het aan:
- Houd een korte inleiding aan de hand van de introductietekst van de les.
- Verdeel de klas in groepen van vier.
- Van iedere groep lezen de leerlingen de vier bronteksten over water. Het is wel zaak dit leeswerk onderling te verdelen, anders zou het lezen te veel tijd kosten.
- Alle leden van de groep lezen ‘Wat doen de VN?’.
- Daarna schrijven ze een brief, gericht aan de VN-Mensenrechtenraad.
- Als iedereen hiermee klaar is, haalt u de brieven op en kijkt ze na.
- Beloon de mooiste brief met een leuke prijs.
Het tweede deel van de opdracht doet u klassikaal. Hierin stelt u in overleg met de leerlingen een klassikale petitie op en laat u die door alle leerlingen ondertekenen. U stuurt deze petitie naar de VN-Mensenrechtenraad. Zet de petitie online via een website die is opgezet om petities op te stellen, zodat ook andere mensen in Nederland de oproep kunnen steunen.
Deze opdracht past bij:
- Kerndoel 45: De leerlingen leren technische oplossingen voor problemen te ontwerpen, uit te voeren en te evalueren.
- Kerndoel 47: De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, welvaart. In ieder geval wordt daarbij aandacht besteed aan twee oudere lidstaten van de Europese Unie en twee landen die in 2004 lid werden. Ook komt een vergelijking met de Verenigde Staten, en een land in Azië, Afrika en Zuid-Amerika aan bod.
- De leerlingen kunnen uitleggen wanneer water veilig om te drinken.
- De leerlingen hebben gezien waarom lang niet alle water op aarde veilig is.
- De leerlingen kunnen uitleggen waarom veilig water van levensbelang is voor mensen en voor alle andere levende wezens.
- De leerlingen hebben gezien waarom weinig of geen toegang tot veilig water armoede in stand houdt of zelfs vergroot.
- De leerlingen hebben aan de hand van voorbeelden gezien hoe de Verenigde Naties mensen aan toegang tot veilig water helpen.
De leerlingen hebben de opdracht in de les goed gemaakt als:
- de brief en de petitie helder weergeven waarom toegang tot veilig water eigenlijk een mensenrecht is en als zodanig moet worden vermeld in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de VN;
- de brief in goed Nederlands is geschreven en helder is opgebouwd;
- de petitie door zijn opbouw en vorm in het oog springt en de aandacht van lezers vasthoudt.