Goed voor het milieu

 
In Gelderland wordt gewerkt aan afremming van de opwarming van de aarde. Daarmee wordt de klimaatverandering tegengegaan. Hiertoe is een programma opgezet dat ‘Aanpakken en Aanpassen’ heet. Onderdeel van dat programma is het project Cool Nature. Dat project moet steden en dorpen in Gelderland leefbaar houden, ook al verandert het klimaat en wordt het steeds vaker erg heet. Hierbij hoort dat er voor kinderen zoals jij mooie speelnatuur wordt gemaakt.

Dat alles onder het motto: goed voor jou, goed voor de natuur, goed voor stad en dorp, en dus goed voor de toekomst.

Wat houdt dat allemaal in? Hutten bouwen, bomen klimmen, dwars door een bos rennen, groepsspelen zoals levend stratego of een fantasiespel. En ook les krijgen over de natuur, niet in je klaslokaal, maar gewoon buiten.  De natuur biedt alles wat je nodig hebt. In zo'n gebied ga je als vanzelf spelen en leren.

lesbijderivier

Ook andere mensen willen helpen de opwarming af te remmen, en bovendien het milieu schoon en gezond te houden. Bazen van steeds meer bedrijven denken na over hoe ze hun producten zó kunnen maken dat ze het milieu zo weinig mogelijk belasten. Steeds meer architecten gaan na hoe ze nieuwe gebouwen kunnen maken die zo weinig mogelijk bijdragen aan de opwarming van de aarde. En steeds meer gemeenten willen hun stad of dorp zo prettig mogelijk maken, om in te wonen en het milieu schoon en gezond houden.



opdrachtIn deze les zitten bronnen over producten en projecten. Elke bron gaat over een product of een project dat laat zien dat de maker of bedenker ervan streeft naar een schoon en gezond milieu. En ook naar een aarde die minder snel opwarmt. Stel uit de producten en projecten je favoriete top 3 samen  

Let daarbij op deze zaken:

  • De outfit, het ontwerp, vind je het mooi, aantrekkelijk?
  • Vind je het vernieuwend of verrassend?
  • Vind je het handig  (= is het makkelijk om te gebruiken)?
  • Kan het veel mensen bereiken?
  • Bij producten: wat voor grondstoffen en materialen zitten erin?
  • Bij producten: is er voor het maken en gebruiken ervan veel energie nodig of juist weinig?
  • Bij producten: wat voor afval ontstaat er bij het maken van het product en bij het afdanken ervan?
  • En wat gebeurt er met dat afval? Wat kun je ermee doen?

 



werkinuitvoeringeenuurVoor deze opdracht krijg je een lesuur de tijd. Maak de opdracht samen met een of meer klasgenoten.

Lees of bekijk de bronnen (een van de bronnen is een filmpje). Noteer de producten en projecten die jou het meest aanspreken. Stel hieruit je favoriete top-3 samen.

Licht bij elk van de drie producten kort toe waarom juist deze producten en projecten je aanspreken.

Hier is alvast de lijst van alle projecten en bronnen die waar je in de les over kan lezen.

  • Cool Nature-speelpark (in de Introductie)
  • De PlasticRoad in Zwolle
  • Composteren van GFT-afval
  • Drainagebuizen
  • (Het volledig herbruikbare) boek 'Cradle to Cradle'
  • (Deze school heeft) geen energie nodig
  • Het duurzame kantoor
  • De 'groene' rekenmachine
  • Een nieuw gemeentehuis
  • De biobag

Succes!



We gebruiken dagelijks plastic. Veel van dat plastic gooien we daarna weg als afval. Van dat afval gaat een deel naar een vuilnisbelt of verbrandingsoven. De rest komt op land terecht, langs wegen bijvoorbeeld en zomaar op straat, of in meren, rivieren en in zee. Dieren eten ervan en worden er soms ziek van. Ook vallen stukken plastic uit elkaar in deeltjes die te klein zijn om met het blote oog te kunnen zien. Die deeltjes komen overal in te zitten, in de lucht, in water, in planten en dieren, zelfs in ons voedsel. Dat is niet goed voor planten en dieren, en ook niet voor onszelf. Je kunt echt wel stellen dat plastic afval een groot probleem is voor natuur en milieu, en ook voor onszelf.

zwerfafval

In Trouw verscheen op 11 september 2018 een artikel over een manier om dit probleem aan te pakken. Het artikel gaat over een fietspad van dertig meter lang dat die dag in Zwolle werd onthuld. Het is gemaakt van plastic afval. Daarom heet dit fietspad PlasticRoad. Het idee om dat fietspad te maken kwam van Anne Koudstaal. Die wil niet alleen iets doen tegen het probleem van het plastic afval. Hij wil ook reclame maken voor het hergebruiken van plastic en ander afval.

Het bestuur van de provincie Overijssel vindt het goed wat Koudstaal heeft gedaan. Het draagt bij aan een schoon en gezond milieu. Ook zet de aanleg van het fietspad mensen aan om na te denken over hoeveel afval ze weggooien en wat je met afval kunt doen in plaats van weggooien. Maar is het  plastic fietspad wel zo goed voor het milieu als Koudstaal en het provinciebestuur denken?

Niet helemaal. Immers, het wegdek van het fietspad slijt, waardoor kleine stukjes plastic in het milieu terecht komen. Ook bevat plastic altijd stoffen die schadelijk zijn voor het milieu, ook als ze worden hergebruikt. En wat doe je met het plastic als het fietspad moet worden opgeruimd? Weggooien? Dan draag je juist weer bij aan het probleem van het plastic afval. Nog eens hergebruiken dan? Misschien kan dat niet, omdat het  er niet meer geschikt voor is.

Naar: ‘Zwolle onthult fietspad van plastic: hoe milieuvriendelijk kan zo’n fietspad nu echt zijn?’ op https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/zwolle-onthult-fietspad-van-plastic-hoe-milieuvriendelijk-kan-zo-n-fietspad-nu-echt-zijn~b364fc981/

 



Composteren is het omzetten door bacteriën en schimmels van groente-, tuin- en fruitafval (of kortweg gft-afval) in compost, een meststof voor planten. Composteren van gft-afval heeft een voordeel boven weggooien, samen met het andere afval,  Het gft-afval dat we maken, weegt namelijk ongeveer de helft van al het huisvuil dat we weggooien. Dus als we het gft-afval apart houden en composteren, wordt de totale hoeveelheid vuilnis die we weggooien flink kleiner.

Ook kun je compost gebruiken voor je kamerplanten of je tuin. Zo wordt gft-afval weer 'voedsel' voor iets anders, in dit geval je kamerplanten of je tuin. 

compostGft-afval composteren kan in een ondiepe kuil. Om het snel te laten composteren, moet er voldoende lucht en vocht bij kunnen. Dat hebben de bacteriën en schimmels, die het doen composteren, nodig. Ook gaat het omzetten sneller wanneer het gft-afval uit kleine stukjes bestaat. Wanneer je het regelmatig mengt en keert, zal al na zo’n vijf maanden het afval in compost zijn omgezet.

Je kunt voor het composteren ook een compostbak gebruiken, zoals je hiernaast ziet.

Aan de bovenkant gooi je het gft-afval in de bak. Daarna sluit je de bak af met een regelbaar deksel. Via een klep beneden kun je de compost er na verloop van tijd uit scheppen. Het voordeel van de compostbak is dat er geen muizen, ratten en ander ongedierte bij het gft-afval kunnen komen. Ook is het afval beter afgeschermd voor kleine kinderen en huisdieren. Ten slotte levert het vrijwel geen stank voor de omgeving op.

Maar niet al het gft-afval is even geschikt om er compost van te maken. Gekookte etensresten trekken vliegen, katten en knaagdieren aan. Om grote stukken snoeihout goed af te breken is veel tijd nodig.  Aan aardappel-, citroen- en sinaasappelschillen zitten soms resten van bestrijdingsmiddelen, tenzij ze van biologische teelt (waar geen bestrijdingsmiddelen bij worden gebruikt) afkomstig zijn.

 



Drainage is het afvoeren van grondwater waardoor het grondwaterpeil daalt. Dat gebeurt via buizen onder de grond waar kleine gaatjes in zitten: Water in die buizen kan worden weggepompt, of het loopt vanzelf weg. Zonder drainage zouden polders vollopen met water. Drainage is vaak nodig op plekken waar gebouwd wordt of bij het aanleggen van wegen. Zonder drainage zouden werklieden immers last krijgen van een te hoge grondwaterpeil. Tuinders passen drainage toe om te voorkomen dat de bodem van hun kassen te veel water gaat bevatten. Het is niet te verwonderen dat drainage op grote schaal wordt toegepast en dat bedrijven die buizen en andere spullen voor drainage leveren, kunnen rekenen op veel afzet.

drainagebuis

Bij sommige van die bedrijven kun je drainagebuizen kopen die zijn gemaakt van stoffen als polypropeen (PP) of epoxy. Deze stoffen zijn gemaakt van materialen dat kan worden hergebruikt. Bovendien zijn deze stoffen weinig schadelijk voor het milieu indien ze in drainagebuizen onder de grond zitten.

 



Wanneer is een product milieuvriendelijk, d.w.z. op zodanige wijze gemaakt en te gebruiken dat  het milieu er niet door geschaad wordt? Daar zijn veel verschillende begrippen voor:

  • recyclebaar (gemaakt van materialen die kunnen worden gebruikt om er andere dingen van te maken);
  • hernieuwbaar (= recyclebaar);
  • natuurlijk (gemaakt van stoffen die de natuur zelf kan aanleveren);
  • groen (niet schadelijk voor het milieu bij het maken en gebruiken);
  • duurzaam (= groen);
  • ecologisch (bevat geen stoffen die schadelijk zijn voor het milieu);
  • biologisch afbreekbaar (gemaakt van stoffen die uiteenvallen tot andere stoffen die in de natuur voorkomen);  
  • ‘cradle to cradle.’

'Cardle-to-cradle' betekent letterlijk 'van de wieg tot de wieg'. Als iets gemaakt wordt volgens de cradle-to-cradle-methode, dan heb je geen afval meer. Het werkt als volgt.

cradle to cradle

Voor een product worden alleen grondstoffen gebruikt die weer hergebruikt kunnen worden, als het product als afval weggedaan wordt. Van die grondstoffen wordt een nieuw product gemaakt. Als ook dat product wordt weggegooid, worden de grondstoffen in dat product hergebruikt om er een nieuw product van te maken, enzovoort en zo vaak je maar wilt.

Bovendien worden de producten gemaakt met duurzame energie. Dat is energie die wordt opgewekt zonder dat er afval en vervuiling bij optreedt en uit een bron die niet (snel) opraakt. Voorbeelden van zulke energiebronnen zijn zonne-energie en warmte uit de grond.

Tenslotte wordt bij het maken van de producten het milieu niet op een andere manier beschadigd (door uitstoot van giftige gassen of afvallozingen bijvoorbeeld).

Een voorbeeld: het originele Engelstalige boek Cradle to Cradle is niet van papier maar van een recyclebare kunststof. Die stof kan op een eenvoudige manier opnieuw worden omgezet in helderwit papier. In warm water lost de inkt op, zodat er schoon kunststof achterblijft. Ook de inkt kan opnieuw als inkt dienstdoen.



Kijk naar de video ‘Dit schoolgebouw is ontzettend duurzaam’:

 



printbeforeElk bedrijf heeft een of meer kantoren. Scholen hebben er minstens een, ook de jouwe. Zijn er nieuwe kantoorspullen nodig voor het kantoor van je school? Dan kun je spullen kiezen die gemaakt zijn van stoffen die gerecycled zijn (bijvoorbeeld kringlooppapier), kunnen worden gerecycled, biologisch afbreekbaar zijn, of kunnen worden gecomposteerd. Ook kun je erop letten dat de spullen die je koopt, op milieuvriendelijke wijze, met weinig energie en met energie uit duurzame bronnen zijn gemaakt. Dat is te zien aan een keurmerk dat op een product zit dat je voor je kantoor nodig hebt.

Ophttps://discountoffice.nl/milieukeurmerken vind je enkele van die keurmerken ,met een korte uitleg erbij. Bij sommige bedrijven die kantoorartikelen verkopen, kun je duurzame kantoorspullen kopen, zoals bij de webwinkel discountoffice.nl

Spullen op kantoor kun je ook op duurzame wijze gebruiken, printers en papier bijvoorbeeld. Veel mensen printen vanaf hun pc of laptop een tekst, lezen het of laten het lezen, maken een nieuwe versie van de tekst op hun pc of laptop, printen die nieuwe versie, lezen het en laten het lezen, enzovoort. Hiermee verspillen ze veel papier. Dus wacht met printen tot je echt tevreden bent over de tekst en die niet meer wilt bijschaven.

Wees ook zuinig met water. Je kunt dat doen door water te verhitten in een waterkoker, in plaats van met een elektrische kookplaat. Dat spaart stroom. In een waterkoker kun je precies zoveel water doen als je wil gebruiken. Waterkokers hebben immers een peilschaal die aangeeft hoeveel water er in zit. Als je niet meer water verhit dan je echt wil gebruiken, spaart dat stroom, en water.

Tenslotte kun je energie besparen door verlichting aan te brengen, die vanzelf uitgaat als er niemand meer in het kantoor is. Een sensor die bewegingen waarneemt in het kantoor, houdt de verlichting aan zolang er mensen door het kantoor bewegen. Is het niet meer het geval, dan zet de sensor de lampen zelf uit. Niet alleen brandt er alleen licht als er iemand in het kantoor is, ook  hoef je er niet zelf aan te denken om de verlichting uit te doen als je weggaat.

 



De milieuvriendelijke 'groene' calculators van Canon zijn gemaakt van materiaal dat voor 100% gerecycled is. Schaf je een exemplaar van deze rekenmachine aan, dan help je natuurlijke hulpbronnen over de hele wereld te behouden. Voor de verpakking en de gebruiksaanwijzing wordt gerecycled papier gebruikt.

rekenmachine

Waarom is het belangrijk dat er van die duurzame rekenmachines worden gemaakt en verkocht? Het zit zo. In zo’n apparaat zitten allerlei metalen en andere materialen die een keer opraken of op milieuonvriendelijke wijze worden gemaakt. Jaarlijks worden miljoenen rekenmachines weggegooid. Met de metalen en andere materialen die erin zitten doet niemand meer iets. Bedrijven die rekenmachines verkopen (zoals Canon) bieden daarom duurzame rekenmachines aan.

 



De gemeente Lochem heeft een nieuw gemeentehuis en niet zo maar een. Het materiaal waarmee het is gebouwd, is voor een groot deel herbruikbaar. Zo zijn de tapijten in het gebouw gemaakt van oud textiel en is de schoonloopmat gemaakt van oude autobanden. Voor het schilderwerk in het gebouw zijn verven gebruikt waar geen zware metalen in zitten (die schadelijk kunnen zijn voor mens en milieu). De vloeren zijn afgewerkt met natuurlijk rubber en de isolatie is gemaakt van vlas.

Voor het bouwen van het gemeentehuis is ook leem gebruikt. Leem is een natuurlijk bouwmateriaal en je kunt makkelijk aan leem komen. Leemstuc is niet alleen goed voor het milieu. Ook zorgt het binnen voor een prettig klimaat, omdat het makkelijk vocht opneemt.

stuc

Het gemeentehuis heeft zonnecellen en zonnecollectoren op het dak. Die voorzien het gebouw van alle energie die het gebouw nodig heeft voor verlichting en verwarming. Hierdoor zijn er geen energiebronnen nodig die bij gebruik CO2 als afval geven.

 



biobagDuurzame (= biologisch afbreekbare) draagtassen van het bedrijf BioBag zijn volledig composteerbaar. Met het maken en gebruiken van deze tassen doe je het milieu dus geen kwaad.  Ook zijn deze tassen een voorbeeld van hoe cradle-to-cradle werktl.

Sommige van die tassen zijn van bioplastic gemaakt. Van gewassen in Europa wordt maiszetmeel gemaakt, dat op zijn beurt weer wordt gebruikt voor bioplastic.

Bioplastic tassen zijn ook op maat te maken en te bedrukken met een eigen tekst en logo. Naast bioplastic tassen zijn er ook verschillende tassen leverbaar van katoen dat op biologische wijze is geteeld. Tassen die voorzien zijn van kiemplantlogo kunnen zo in de groene container, als je ze weg wil gooien.



De Europese Unie heeft regels opgesteld waaraan afbreekbare producten moeten voldoen: de EN-13432 norm. Verpakkingen die volgens deze norm zijn gemaakt, zijn afbreekbaar. Je kunt er compost van maken. Alle producten die aan deze norm voldoen, dragen het kiemplantlogo.

Dat afbreken van afval duurt vaak nog een hele lange tijd. Zo duurt het soms tot een half jaar voordat papier en karton volledig zijn afgebroken. Een greep uit de afbreektijd van andere producten:

  • sigarettenpeuk: 1-5 jaar,
  • bananenschil: 3 jaar,
  • metalen blikje: 1,5-50 jaar,
  • plastic frisdrankfles: 5-10 jaar,
  • plastic zak: 10-20 jaar,
  • kauwgum: 20-25 jaar,
  • plastic sixpack-houder: 100 jaar,
  • glazen fles: 1 miljoen jaar.

plasticbeker

Het bestuur van de Europese Unie heeft in 2018 besloten het gebruik van wegwerpplastic in de landen van de unie te verbieden. Je kent dat wel: plastic rietjes, plastic roerspanen, plastic bestek,  plastic bekertjes en andere plastic voorwerpen die je maar één keer gebruikt en dan weggooit. Dit soort plastic maakt een groot deel uit van het afval dat we dagelijks weggooien. En het weggooien van wegwerpplastic doen mensen vaak waar en wanner het ze toevallig uitkomt, op straat, langs een autoweg, naast het terras van een restaurant waar ze gegeten hebben.

Zodra geen wegwerpplastic meer mag worden gebruikt, zou de hoeveelheid plastic afval dat we weggooien, en stuk kleiner worden. Ook zou het milieu er een stuk schoner uitzien.

 



Trek voor deze les 1 lesuur uit. Laat leerlingen in groepen van twee, drie of vier aan de opdracht werken. Deze opdracht stelt leerlingen in staat om met hun eigen voorkennis, inzichten en voorkeuren, die dus per leerling verschillen, via overleg te komen tot compromissen bij het samenstellen van hun favoriete top-3 van milieuvriendelijke producten en projecten.

Leidt eerst de les in.

Tip: in de brontekst over cradle-to-cradle staat een aantal woorden waarmee wordt aangegeven dat een product milieuvriendelijk is. Schrijf die woorden op het bord en vraag de leerlingen om voor zichzelf op te schrijven wat die woorden volgens hen betekenen. Daarna kunnen ze in de brontekst zien of hun omschrijvingen bij die woorden kloppen. Dat komt omdat bij elk woord in die tekst een korte uitleg ervan staat.

Na het inleiden van de les zet u de leerlingen aan het werk. Als alle groepen klaar zijn, vraagt u de groepen op hun top-3 te presenteren aan de klas. Laat ze vertellen hoe ze hun top-3 hebben samengesteld. Ten slotte beoordeelt u het werk van de groepen.


Meer op internet

 

Deze opdracht sluit aan op

  • Kerndoel 39: de leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu.
  • Kerndoel 44: de leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik.

 


 

  • De leerling kent enkele belangrijke kenmerken van milieuvriendelijk produceren en consumeren;
  • De leerling kan in eigen woorden uitleggen wat cradle-to-cradle is;
  • De leerling kent enkele milieuvriendelijke producten en projecten;
  • De leerling heeft gezien dat de Europese Unie normen stelt voor milieuvriendelijk produceren.

 

De leerlingen hebben de opdracht goed uitgevoerd

  • als ze een top-3 hebben samengesteld en;
  • als ze hun keuze goed hebben gemotiveerd.

Loof een leuke prijs uit voor de top-3 en de presentatie ervan die bij de beoordeling het beste uit de verf is gekomen. Betrek allen leerlingen bij het uitkiezen van de beste top-3.

 

verwante lessen

Login Form