Waar komt de naam ‘Europa’ eigenlijk vandaan? Daar zijn deskundigen het niet over eens.
Sommige deskundigen menen dat ‘Europa’ is afgeleid van ‘ereb’, een woord uit het Assyrisch. Die taal werd in de Oudheid gesproken in het Midden-Oosten. ‘Ereb’ betekent ‘zonsondergang’ of ‘westen’. Vanuit het Midden-Oosten gezien, gaat de zon inderdaad onder in Europa, dus ten westen van het Midden-Oosten. Daarom wordt Europa ook wel ‘het Avondland’ genoemd. Eerst werd het vasteland van Griekenland ‘Europa’ genoemd. Vanaf 500 v.Chr. werd de naam ook gebruikt voor gebieden ten noorden ervan.
Nu betekent ‘Europa’ het werelddeel Europa, alle 51 landen die op dit werelddeel liggen met alle inwoners van dit werelddeel en hun verschillende culturen. En soms bedoelen we met ‘Europa’ de ‘Europese Unie’, die samen 27 landen vormen.
Andere deskundigen zoeken de oorsprong van de naam ‘Europa’ in de cultuur van Griekenland in de Oudheid.
In de opdracht gaan jullie op zoek naar de oorsprong van de naam ‘Europa’ in het oude Griekenland. Er zijn diverse verhalen die naar die oude cultuur verwijzen.
Europese schilders en beeldhouwers hebben die verhalen vaak uitgebeeld. Dat gaan jullie ook doen door jullie eigen tekeningen te maken. Daarbij verwijzen jullie naar iets dat we uit de oude Griekse cultuur hebben overgenomen.
Voor deze les krijg je één uur de tijd. Doe de opdracht samen met een of twee klasgenoten.
- Kijk samen met je juf of meester naar de film in 'bron: video'.
- Daarna deelt je juf of meester de klas in kleine groepen van twee of drie in. Ook geeft hij of zij iedere groep een vel papier en kleurpotloden of kleurenstiften.
- Lees de andere bronnen. Je krijgt er 30 minuten de tijd voor. Als je drie bronnen lezen teveel vindt, spreek dan met elkaar af wie welke bron leest.
- Na het lezen van de bronnen krijg je 30 minuten de tijd voor het maken van twee tekeningen.
Maak de eerste tekening bij het verhaal in de eerste bron.
Maak de tweede tekening bij bron 2 of 3. Je mag ook iets anders tekenen dat afkomstig is uit de oude Griekse cultuur dat niet in deze bronnen wordt genoemd. Misschien weet je wel iets. - Laat je tekeningen aan je juf of meester zien.
Succes!
Kijk naar de film over Zeus, de oppergod van de Grieken, en Europa, de vrouw op wie Zeus verliefd werd:
Europa was de dochter van koning Agenor en koningin Telephassa. Ze was een jonge vrouw die door iedereen werd bewonderd omdat ze heel mooi was.
Zeus was de machtigste van alle Griekse goden. Hij woonde samen met zijn echtgenote Hera op de berg Olympus. De Olympus is de hoogste berg in Griekenland. Omdat de Griekse goden daar in grote luxe zouden wonen wordt de Olympus ook wel "Huis van de goden" genoemd.
Zeus was zijn vrouw niet altijd trouw. Dat liet hij zien toen hij Europa leerde kennen. Dat gebeurde toen hij haar een dag zag spelen op het strand met haar vriendinnetjes. Hij raakte op slag stapelverliefd op haar en wilde haar het hof maken. Hij vond haar de mooiste van allemaal . Hij wilde haar ontmoeten. Maar hoe? Hera zou hem daarop kunne betrappen en jaloers worden. Ook zou hij Europa erg bang maken als hij haar in zijn goddelijke gedaante naar haar toeging. 
Daar vond hij wat op. Omdat hij een god was, kon hij zich in een andere gedaante vermommen. Hij veranderde zichzelf in een witte stier. Een bijzonder aardige stier bovendien. Europa klom op zijn rug. Toen ging de stier er met haar plotseling vandoor, de zee in en al zwemmend helemaal naar het eiland Kreta. Daar aangekomen nam hij Europa mee naar de stad Gortys. Daar liet Zeus zijn vermomming vallen en nam zijn goddelijke gedaante weer aan.
Europa was verbaasd maar ook onder de indruk van zijn machtige verschijning. Ze besloot toe te geven aan het aandringen van Zeus en het bed met hem te delen. Ze kregen drie zonen: Minos, Rhadamanthys en Sarpedon.
Maar toen moest Zeus weer terug naar de Olympus en zijn vrouw. Europa bleef met haar zonen achter. Ze trouwde met Asterion, de koning van Kreta. Samen brachten ze haar drie zonen groot.
Griekenland ligt ten westen van Turkije. Het vormt het zuidelijke deel van de Balkan in Zuidoost-Europa. Het Griekse grondgebied omvat ook ruim 2000 eilanden in de Egeïsche en de Ionische Zee. Hiervan zijn er slechts 170 bewoond. Het hoogste punt in Griekenland is de top van de berg Olympus. Die steekt 2.918 meter boven de zeespiegel uit.
In dit land ontstond meer dan vierduizend jaar geleden een beschaving die periodes met grote bloei kende. Van die beschaving hebben culturen in Europa later veel dingen overgenomen. Zoveel zelfs dat het Griekenland uit de klassieke oudheid wel de bakermat of geboorteplaats van de Europese beschaving wordt genoemd. De oude Grieken blonken uit in filosofie, geneeskunde, wiskunde en sterrenkunde. In hun steden hadden burgers inspraak bij het bestuur van hun stad. Daarmee was er voor het eerst sprake van democratie.
Zoals gezegd vinden we in de Europese culturen van nu nog veel sporen terug van de cultuur van de Griekse cultuur in de Oudheid. Enkele voorbeelden: Europese schrijvers gebruiken en bewerken verhalen en toneelstukken die in de Oudheid door Grieken zijn geschreven. Veel schilders en beeldhouwers hebben de Griekse kunst als voorbeeld voor hun werk gebruikt. En vergeet vooral niet de democratie, het bestuur met volksvertegenwoordiging in Europa. Dat hebben we min of meer afgekeken van het bestuur van de oude Griekse steden.
De Acropolis in Athene was het symbool voor de politieke macht in het oude Griekenland
De Griekse taal werd in de Oudheid in een ander alfabet geschreven dan in het onze, in het Griekse alfabet. Ook nu is dat het geval. Daardoor lijkt het Grieks moeilijk om te leren. Maar als je het Griekse alfabet goed kent en Griekse teksten bekijkt, zul je er woorden in vinden die je al kent. Want die woorden hebben we in het Nederlands ook.
Neem bijvoorbeeld het woord ‘metamorfose’. Dat is Grieks voor ‘gedaantewisseling’. In Griekse godenverhalen komt dit woord vaak voor, alleen al omdat Zeus andere gedaantes kan aannemen. Hier heb je een voorbeeld van gezien in het verhaal over Zeus en Europa.
Een ander voorbeeld is ‘oceaan’. Dit woord is afgeleid van het Griekse woord Okeanos’. Dit woord was de naam van een Griekse zeegod met een reusachtige gestalte en lichaamskracht. Hij is het symbool van de wereldzee. Volgens de oude Grieken en Romeinen was die wereldzee een reusachtige rivier die helemaal rond de platte wereldschijf stroomde. Okeanos regelde daarnaast ook de opkomst en ondergang van de hemellichamen: Helios (de zon), Selene (de maan) en de sterren. 
Dan zijn er ook Nederlandse woorden die ontstaan zijn door twee of meer Griekse woorden samen te voegen. Een voorbeeld hiervan is ‘alfabet’. Dit woord is gemaakt uit de woorden ‘alfa’ en ‘bèta’. Dat zijn de namen van de eerste twee letters het Griekse alfabet.
Het woord ‘helikopter’ is samengesteld uit de Griekse woorden ’helikas’ (wiek) en ‘ptero’ (vleugel).
En je kent vast het woord 'democratie', samengesteld uit de Griekse woorden 'demos' (volk) en 'kratos' (macht).
De namen Europa en Europese Unie worden vaak ten onrechte door elkaar gebruikt. Maar beide stammen ze af van de naam van de oud-Griekse prinses Europa. Maar dat weten jullie natuurlijk al...
Deze les laat zien dat we de naam ‘Europa’ waarschijnlijk te danken hebben aan een verhaal uit de Griekse mythologie, al zeggen sommige deskundigen dat de naam is afgeleid van het Assyrische woord ‘ereb’, dat ‘westen’ of ‘zonsondergang’ betekent. Maar ook als deze laatste verklaring de juiste blijkt te zijn, blijft staan dat culturen in Europa, ook die van Nederland, heel wat zaken heeft overgenomen uit de oude Griekse cultuur, toen het verhaal van ‘Europa’ is ontstaan.
Plan van aanpak
- Toon voor u aan de les begint de video.
- Deel de klas in twee- of drietallen in.
- Geef iedere groep een vel papier en kleurpotloden of kleruenstiften of -pennen.
- Laat alle groepen de drie bronnen lezen. Trek er 30 minuten voor uit.
- Daarna laat u de leerlingen twee tekeningen maken, een bij het verhaal waar de naam ‘Europa’ vandaan zou komen en een met een ander element uit de Griekse cultuur in de Oudheid die in onze cultuur nog terug te vinden is. Trek voor deze activiteit 30 minuten uit.
- Ten slotte verzamelt u alle tekeningen en kijkt ze na.
Tip: U kunt leerlingen vragen om een strip te tekenen met het verhaal van Zeus en Europa. Het verhaal in de eerste bron bestaat uit zes alinea’s. Verdeel de klas in zes groepen en laat iedere groep een alinea in het verhaal tekenen.
Deze opdracht sluit aan bij:
- Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren.
- Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.
- Kerndoel 56: De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.
- De leerlingen kunnen twee verklaringen geven voor het ontstaan van het woord ‘Europa’.
- De leerling hebben gezien dat de Nederlandse taal woorden bevat die van het Grieks zoals het in de Oudheid werd gesproken zijn overgenomen of zijn afgeleid van woorden uit die oude taal.
- De leerlingen kunnen meerdere andere voorbeelden noemen van elementen uit de Griekse cultuur in de Oudheid die door hedendaagse Europese culturen zijn overgenomen
- De leerlingen kunnen uitleggen waarom die oude cultuur bakermat van de Europese beschaving wordt genoemd.
De opdracht is goed gemaakt als:
- de eerste tekening duidelijk een episode uit het verhaal van Zeus en Europa laat zien, en
- de tweede tekening een element uit de cultuur van de Grieken in de Oudheid uitbeeldt.