De Bond tegen het Vloeken heeft eens in bushokjes en andere plekken waar veel mensen komen een affiche aangebracht. Hierop stond ‘Vloeken is aangeleerd’.
Je kunt het daarmee eens zijn of niet. Feit is dat discriminatie meestal is aangeleerd. Soms doe je dat zonder je er erg in hebt. Bijvoorbeeld door iets te zeggen wat andere mensen discriminerend vinden.
Maar wat is nou discriminatie? En wat wordt bedoeld met ‘discriminerend’?
Dat gaan jullie in deze les zien. Je leert met name:
- Waarom mensen discrimineren
- Waarom je ervoor gestraft kunt worden in Nederland
- Waarom af en toe een bekende Nederlander oproept niet meer te discrimineren
- Hoe je zelf een einde kunt helpen maken aan discriminatie
Voor deze opdracht krijg je 1 lesuur de tijd.
De opdracht in de les heeft drie delen. Voor deel 1 krijgen jullie 5 minuten in, voor deel twee 30 minuten en voor deel drie 25 minuten.
Deel 1
Dat doe je met de hele klas. Schrijf eerst voor jezelf op wat discriminatie volgens jou is.
Kijk naar de film in Bron: Racistische geluiden.
Kijk daarna naar jouw omschrijving van discriminatie. Klopt het met wat je in de film hebt gezien?
Zo niet, maak dan een nieuwe omschrijving van discriminatie.
Deel 2
Dat doe je in je eentje.
Neem de andere bronnen door.
Schrijf voor jezelf de antwoorden op de vragen in Opdracht op.
Ten slotte vraagt je juf of meester aan enkelen van jullie wat volgens jullie discriminatie en racisme zijn.
Deel 3
Dat doe je met de hele klas.
Je juf of meester vraagt jullie voorbeelden te noemen van vooroordelen over bepaalde groepen, die jullie hadden, totdat ze uiteindelijk niet waar bleken te zijn. Wat vooroordelen zijn, leer je in Bron: We zijn allemaal gelijk.
Je juf of meester noteert op het schoolbord bij elk oordeel dat jullie noemen:
- Waarom dat een vooroordeel was.
- Over welke groep het ging.
- Hoe je erachter bent gekomen dat jouw oordeel niet op feiten berustte, dus niet waar was.
Na 10 minuten maken jullie een collage of schilderij van een school. Op die school heeft niemand de vooroordelen die jullie genoemd hebben. En daardoor wordt er op die school niet gediscrimineerd.
Kijk naar de YouTube-video ‘Hoofdklasse-wedstrijd gestaakt vanwege racistische geluiden’:
Kijk naar de volgende twee SchoolTV-video’s ‘Wat is discriminatie?’...:
... en ‘Wat is racisme?’:
Nu weet je wat discriminatie is en dat discriminatie niet altijd ook racisme is.
Kijk naar jouw omschrijving van discriminatie die je na het zien van de film in Bron: Racistische geluiden hebt gemaakt. In hoeverre blijkt het te kloppen? In hoeverre niet?
Volgens Artikel 1 uit de Nederlandse grondwet mag je geen onderscheid maken tussen mensen vanwege ras, geslacht, godsdienst of wat dan ook. Iedereen is volgens dit artikel, dus voor de wet, gelijkwaardig.
De tekst van artikel 1 van de grondwet op de ramen van het provinciehuis in Den Haag
Wil je de oorspronkelijke tekst van dit artikel lezen, klik dan op https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vi7pkisz82r9/artikel_1_gelijke_behandeling_en.
Artikel 1 geldt voor iedereen in Nederland. Toch maakt iedereen wel eens een onderscheid tussen mensen zonder een goede reden. Dat heb je in de SchoolTV-video over discriminatie gezien. Hoe komt dat?
Dat zie je in de video ‘Wat is een stereotype?’ van SchoolTV:
In Nederland komt af en toe iemand in verzet tegen discriminatie. Soms haalt dat het nieuws. Zeker als de persoon die zich verzet tegen discriminatie een bekende voetballer, artiest of politicus is.
Een beroemd voorbeeld van zo’n persoon, die zelf ook last had van discriminatie is Rosa Parks. Zij leefde in de Verenigde Staten, van 1913 tot 2005.
Kijk naar de Schooltv-film over haar en haar verzet tegen discriminatie: 'Rosa Parks in de bus’:
Dat verzet heeft geholpen. Niet lang na haar actie in 1955 kregen Afro-Amerikanen en andere mensen van kleur steeds meer dezelfde rechten als witte mensen. Maar deze groepen mensen kregen pas volledig kiesrecht in 1965. Nu is er zelfs al een Afro-Amerikaan president van het land geweest: Barack Obama. Hij was president van 2009 tot 2017. Vanaf januari 2021 is een Afro-Aziatische-Amerikaanse vrouw vice-president van de Verenigde Staten. Dat is Kamala Harris.
In Artikel 1 van de Nederlandse grondwet staat niet dat je gestraft kunt worden als je zonder goede reden onderscheid tussen mensen maakt. En al helemaal niet wat voor straf je ervoor zou krijgen. Je zou kunnen zeggen: ik doe het dus lekker toch!
Dat dit niet verstandig is, kun je al vermoeden zoals je in de film Bron: Racistische geluiden hebt gezien. Niet alleen wordt er wel eens een voetbalwedstrijd stilgelegd omdat iemand op de tribune beledigingen roept naar een of meer spelers. Ook mogen mensen in het publiek die racistische beledigingen roepen of racistische geluiden maken een tijd lang geen wedstrijden van hun club bijwonen. Ook kan de club zelf hiervoor een boete krijgen van de KNVB.
Ook buiten voetbalstations kun je beter niet gaan discrimineren door mensen opzettelijk te beledigen met wat je schrijft of zegt of door discriminerende afbeeldingen te maken. Wie dat toch doet, kan hiervoor gevangenisstraf of een boete krijgen
Naar: Wetboek-online.nl | Wetboek van Strafrecht | Artikel 137c
Discriminatie komt overal voor, op de werkvloer, bij sportwedstrijden, op straat en ook op school. Het lijkt wel of het er nu eenmaal bij hoort, maar dat is niet zo. Het is aangeleerd en je kunt het ook afleren.
Maar voor je het wilt proberen af te leren, moet je goed weten wat het is. Dat is ook de bedoeling van deze les.
Daarna gaat u met de klas na hoe je discriminatie kunt afleren en hoe je mensen erop kunt aanspreken die dat doen.
Plan van aanpak
Voor deze les trekt u 1 uur uit. De opdracht in de les bestaat uit drie delen.
Voor deel 1 trekt u 5 minuten uit en dat doet u met de hele klas.
Voor deel 2 trekt u 30 minuten uit. Dit deel doen de leerlingen individueel.
Voor deel 3 gebruikt u de rest van de tijd die u voor de les uittrekt. Dat wordt weer een activiteit voor de hele klas.
Deel 1
Aan het begin van de les vraagt u de leerlingen wat volgens hen discriminatie is. Dat schrijven ze voor zichzelf op.
Daarna toont u de film in Bron: Racistische geluiden.
Tenslotte laat u de leerlingen nakijken of hun definitie van discriminatie overeenkomt met wat er in de film te zien is.
Deel 2
De leerlingen nemen de andere bronnen in de les door.
Ze schrijven voor zichzelf de antwoorden op de volgende vragen op:
- Waarom mensen discrimineren;
- Waarom je voor discriminatie gestraft kunt worden in Nederland;
- Waarom af en toe een bekende Nederlander oproept niet meer te discrimineren, en
- Hoe je zelf een einde kunt helpen maken aan discriminatie.
Als ze klaar zijn, vraagt u enkele leerlingen wat discriminatie is en wat racisme is. Dan moet blijken of ze begrepen hebben dat racisme een vorm van discriminatie is.
Deel 3
U vraagt de leerlingen voorbeelden te noemen van vooroordelen die ze hadden over bepaalde groepen, die niet bleken te kloppen.
U noteert op het schoolbord bij elk vooroordeel
- Wat dat vooroordeel was.
- Over welke groep het ging.
- Hoe je erachter bent gekomen dat je vooroordeel niet op feiten berustte, en dus onjuist was.
Na 10 minuten laat u de leerlingen een collage of schildering maken van een school. Op die school heeft niemand de vooroordelen, die de leerlingen genoemd hebben, waardoor er niet wordt gediscrimineerd op die school.
De collage of de schildering zet u online en stuurt u in digitale vorm op naar de organisatie School Zonder Racisme.
Uitwerking
Discriminatie is verbaal of door te handelen mensen achterstellen op grond van niet ter zake doende kenmerken. In Nederland is dat verboden. Dat verbod is vastgelegd in Artikel 1 van de Nederlandse grondwet. In dat artikel staat op welke gronden mensen niet gediscrimineerd mogen worden. De tekst van het artikel is te vinden op https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vi7pkisz82r9/artikel_1_gelijke_behandeling_en
Daarom zijn er in het Wetboek van Strafrecht bepalingen opgenomen die discriminatie strafbaar stellen. Mensen die zich gediscrimineerd voelen kunnen aangifte doen van discriminatie en/of contact opnemen met een vertrouwenspersoon of een meldpunt.
Discriminatie komt voort uit vooroordelen. Een vooroordeel is een mening over een persoon, een groep personen of een zaak die niet op feiten is gebaseerd.
De video in Bron: Racistische geluiden laat al zien dat er mensen gediscrimineerd worden omdat ze er anders uitzien, in dit geval niet wit.
Kerndoel
37 De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen.
- De leerlingen weten wat discriminatie is, en wat vooroordelen zijn.
- De leerlingen weten dat racisme een vorm van discriminatie is.
- De leerlingen hebben gezien dat discriminatie voortkomt uit een of meer onjuiste vooroordelen over een individu of groep.
De leerlingen hebben de opdracht in de les goed gemaakt als:
- ze geleerd hebben dat discriminatie en racisme voortkomen uit onjuiste vooroordelen over bepaalde groepen.
- dat het afleren van discriminatie dus begint met het opsporen en benoemen van de vooroordelen die aan discriminatie ten grondslag liggen.
- de leerlingen tijdens het maken van het eindproduct elkaar met respect bejegend hebben.
- het eindproduct tot uitdrukking brengt hoe veilig en prettig een school kan zijn, zonder discriminatie en alle uitingen ervan.