Voor deze les trekt u twee uur uit.
De opdracht in de les bestaat uit twee delen, een groepsactiviteit en een klassikale activiteit.
Groepsactiviteit
Bronnenstudie en het beantwoorden van vragen. Dat laat u de leerlngen in groepen van drie of vier doen. Trek er 1 uur voor uit. Vertel de leerlingen dat ze de bronnen het beste onderling kunnen verdelen zodat niet iedereen alles hoeft door te nemen.
Als iedereen klaar is, kijkt u de antwoorden op de vragen na en bespreekt ze in de klas.
Klassikale activiteit
Alle leerlingen richten samen een tentoonstelling in over de Gaaspstraat voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog.
Antwoorden op de hulpvragen:
bron 'Foto's'
Vraag: Beide groepen kinderen op het monument staan symbool voor bepaalde gevoelens. Welke zouden zijn dat?
- Antwoord: de kinderen links staan symbool voor blijdschap, de kinderen zijn lekker buiten aan het spelen; de kinderen rechts staan symbool voor verdriet, de kinderen staan teneergeslagen bij elkaar, je kunt zien dat ze veel verdriet hebben gehad.
Vraag: Foto 4 is van 1932. Waar kun je aan zien dat de foto van vóór de Tweede Wereldoorlog is?
- Antwoord: Dat kun je zien aan de kleding: de jongens dragen driekwart broeken met wijde pijpen. Die zie je sindsdien niet meer.
Vraag: De Foto's 5, 6 en 7 zijn uit 1942. Waar kun je aan zien dat deze foto's uit de Tweede Wereldoorlog zijn?
- Antwoord: Dat kun je zien aan de teksten: alleen joden mochten daar komen, afgeschermd van de niet-joden.
Kijk naar de bron 'Filmbeelden'.
Vraag: Wat werd er op de markt zoal verkocht?
-Antwoord: Het is niet altijd makkelijk te zien, maar je ziet bijvoorbeeld een weegschaal waar groente en fruit op worden afgewogen; het bordje 'Nova pato wijn' is onduidelijk, je kunt het per kwart kilo kopen voor 15 cent (misschien verwijst het naar snoep: wijngums?); wel duidelijk is de Nieuwe Hollandse haring.
-Vraag: Vergelijk de markt die je kent in je eigen stad of dorp met de joodse markt. Welke overeenkomsten en verschillen zie je?
-Mogelijke antwoorden: Overeenkomsten: het is een (drukke) markt met veel kramen waar van alles wordt verkocht. Verschillen: de marktkramen staan veel dichter bij elkaar dan normaal, de markt is niet voor iedereen toegankelijk (alleen voor joden).
Bron: 'De speeltuin'
Vraag: Wat kon je allemaal in de speeltuin doen?
- Antwoord: Spelen in de zandbak, in een klimrek, in het hobbelpaard, op de kleine en grote schommels, hangen in de ringen, op de glijbaan gaan, kortom alles wat je in elke speeltuin kunt vinden. Op woensdagmiddag werd er een bijeenkomst voor kinderen georganiseerd met lichtbeelden, film en spelletjes (klimpalen, touwtrekken). Er was ook een fortuintje waar je water kon drinken. Gevoetbald mocht er niet.
Vraag: Voor wie was de speeltuin toegankelijk?
-Antwoord: voor alle kinderen, joodse en niet-joodse kinderen, je moest wel lid zijn.
Vraag: Sommige kinderen mochten in de oorlog op een gegeven moment ineens niet meer de speeltuin in. Waarom was dat zo?
-Antwoord: De joodse en niet-joodse kinderen mochten niet meer samen in de speeltuin spelen. De kinderen snapten niet wat ze verkeerd hadden gedaan.
Vraag: Op gegeven moment werd de speeltuin zelfs gesloten. Waarom was dat?
-Antwoord: De speeltuin werd een joodse markt.
Kijk naar de bron 'De markt'.
Vraag: Hoe zag de joodse markt er uit?
-Antwoord: Een bestrate ruimte met stoeptegels, de marktkramen stonden daarop in rijen. Om de speeltuin en dus ook om de joodse markt liep een hek. Gezellig.
Vraag: Mevrouw Bollemeyer-Houtbolt (de tweede vrouw die aan het woord komt) zegt over de joodse markt: 'Het leek nog gezellig even.' Even later zegt ze ook: 'Je kon wel vrolijk doen, maar je was het niet echt.' Wat zou ze daarmee bedoelen?
-Antwoord: De joden werden ook op de markt apart gehouden van de niet-joden, sommige winkels waren voor joden verboden, iedereen ervoer dat als stigmatiserend en beklemmend.
Vraag: Voor wie was de markt bedoeld?
-Antwoord: Alleen voor joden.
Vraag: Mevrouw van der Veen-Bachra (de vierde vrouw die aan het woord komt) mocht van haar vader niet naar de markt. Waarom was dat zo?
-Antwoord: Als de Duitsers het hek dicht doen, kon iedereen op de markt makkelijk worden opgepakt.
Vraag: Tijdens de markt zijn joodse bezoekers en marktkooplui door de Duitsers opgepakt. Vertel in je eigen woorden hoe twee mensen hebben kunnen ontsnappen.
-Antwoord: De moeder van een van de geïnterviewden is ontsnapt door zich urenlang te verbergen onder het zeil van de kramen. De vader van een iemand anders van de geïnterviewden en een van de marktlieden is ontsnapt door over het hek te klimmen en alles achter te laten. Anderen namen hem niet serieus -hij waarschuwde hen, maar ze dachten dat hij een grapje maakte- en werden opgepakt.
Kerndoelen
51 De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.
52 De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer.