Filmmaker Willy Lindwer heeft in veertig jaar tijd een omvangrijke film- en videocollectie over de Holocaust (uit het Grieks 'holos' = geheel en 'kaustos' = verbrand) opgebouwd. Holocaust is de systematische Jodenvervolging door de nazi's voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de overheersing door nazi-Duitsland werden er vijf à zes miljoen Europese Joden vermoord. De moorden vonden grotendeels plaats in concentratie- en vernietigingskampen.
We gaan een variant op de 2 voor 12-quiz spelen met videofragmenten uit de video's van Lindwer en enkele rechtenvrije afbeeldingen over de Holocaust en andere zaken die met het beleid van de Duitse bezetters te maken heeft. Jullie leerkracht is de quizmaster.
Voor deze opdracht krijg je 1 lesuur de tijd.
Jullie spelen een variant van de 2 voor 12-quiz. Elk team bestaat uit twee leerlingen. Als er een oneven aantal leerlingen in de klas is, mag één van de teams met z'n drieën spelen.
Elk team krijgt van de quizmaster een vel waar jullie de antwoorden kunnen invullen.
Op de eerste rij staan 12 vragen. Onder elke vraag vul je de eerste letter van het antwoord in en daaronder het hele antwoord. Als je het antwoord niet weet, vul je een ? in. Ga niet gokken. Als je later een verkeerd antwoord invult, klopt het woord met de 12 letters straks niet (liever bijvoorbeeld G ? E D dan G A E D voor het goede antwoord G O E D, een woord met ? is makkelijker te zien dan met een foute letter er in).
Zorg ervoor dat anderen jullie antwoord niet kunnen lezen of horen.
Als de 12 vragen gesteld zijn, zal de docent langzaam een voor een aangeven waar elk antwoord in het woord van 12 letters geplaats moet worden. De quizmaster zal dan zeggen: "Het antwoord van vraag 1 vul je in op letter 9."
Zodra jullie denken het antwoord te weten, roep je hard 'WOORD'. De quizmaster zal het woord nakijken. Als jullie het fout hebben, is jullie beurt voorbij en kunnen jullie niet meer meedoen. Roep het juiste antwoord niet, een fout woord (dat deels wel goed is) kan anderen op het goede antwoord brengen. Stel het goed woord is GLASTUINBOUW en je roept GLASTUINBOON. Het foute antwoord kan andere teams dan makkelijker maken om het goede woord te raden.
Het winnende team krijgt een prijsje.
Over welke slachtoffer in het kamp spreekt deze vrouw? We vragen om de voornaam.
Jetty Cantor had een bijzonder beroep dat ze ook in het het kamp Westerbork heeft uitgevoerd. Wat was haar beroep?
Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden we nog geen TV. Radio's moesten worden ingeleverd en veel kranten verschenen niet meer. De Duitse bezetters gebruikten daarom veel affiches om bekend te maken wat hun beslissingen waren. De bekendmaking van de affiche hieronder gaat over een verbod? Over welk verbod hebben we het hier?
De heer Rasch was ambtenaar. Zijn taak was om de letter J van Jood op de persoonskaarten te stempelen. De Duitsers hielden bij hoeveel Joods grootouders iemand had. Bij hoeveel Joodse grootouders hoefde hij géén letter J op een persoonskaart te stempelen?
Prof. Cohen was de voorzitter van de Joodsche Raad, die de Duitsers hadden ingesteld. Wat was de houding van zijn vrouw ten opzichte van de Joodsche Raad?
Hoe noemen we bladen tijdens de Tweede Wereldoorlog die zonder toestemming van de Duitsers verschenen?
De oprichters van de eerste (......) bladen kwamen tot hun initiatief uit verontwaardiging over de Duitse inval en ergernis over hetgeen de gelijkgeschakelde kranten schreven. Voorts bestond er de behoefte om de bevolking te waarschuwen voor het nationaal-socialisme en op te roepen tot eensgezind verzet tegen de Duitse maatregelen. In 1940 waren er ongeveer 62 ondergrondse bladen en binnen een jaar steeg dit aantal tot 120. Enkele bladen waren er in geslaagd drukkers te vinden en konden daardoor afstappen van het tijdrovende stencilen. Eind 1942 daalde het aantal bladen tot 96 omdat veel redacteuren van kleinere bladen hun activiteiten overbodig achtten toen er grotere en betere uitgaven verschenen. In 1943 schoten nieuwe (.....) krantjes als paddestoelen uit de grond. Deze hielden zich vooral bezig met het vertalen en verspreiden van het via verborgen radio's opgevangen oorlogsnieuws. In totaal hebben tijdens de bezettingsjaren ongeveer 1300 verschillende bladen bestaan, die tezamen een oplage hadden van miljoenen exemplaren.
De heer Kinkel was marechaussee in kamp Westerbork. Zijn taak was als lid van de bewakingsbrigade om ervoor te zorgen dat de joden niet uit het kamp konden ontsnappen. Hoe noemt hij de functie die zijn bazen hadden?
Een van de laatsten die Anne Frank in leven heeft gezien was haar vriendin Hanna in het concentratiekamp.
Toen Hanna Anne sprak was de zus van Anne al doodziek. Wat is de naam van haar zus?
Het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk had niet alleen een groot hoofdkamp, maar ook 49 zogeheten nevenkampen.
Wat was de naam van dit nevenkamp dat we hieronder zien?
Bij Rivka en haar zus Lea stormen op een nacht Duitse soldaten met veel lawaai naar binnen. Hoe voelde iedereen zich?
Wat deden de broers Lipschitz om de Tweede Wereldoorlog te overleven?
Op 22 februari 1944 vonden meer dan 800 mensen de dood bij een vergissingsbombardement door de Geallieerden op een Nederlandse stad.
Welk stad was dat?
Filmmaker Willy Lindwer heeft vanaf 1970 een film- en videocllectie opgebouwd waarin de Holocaust centraal staat. Ten behoeve van het project Erfgoed van de Oorlog van het Ministerie van VWS zijn 83 interviews uit deze collectie vastgelegd. Het Centrum voor Mondiaal Onderwijs heeft daaruit weer 8 fragmenten geselecteerd die gebruikt zijn voor een variant van de 2 voor 12-quiz voor leerlingen van de bovenbouw van het basisonderwijs. samen met 4 andere quizvragen over de Holocaust of andere zaken die de Duitse bezetters hebben ingesteld.
Willy Lindwer
Voor de 2 voor 12-quiz hebben we acht filmpjes en vier afbeeldingen geselecteerd. Na twee filmpjes volgt er steeds één afbeelding om te bekijken.
De quiz is goed te doen in één lesuur, maar in deze variant van 2 voor 12 gaat het niet om de snelheid.
Vóór de quiz deelt u eerst de vellen uit die leerlingen kunnen gebruiken voor de antwoorden, als word-bestand of pdf-bestand te downloaden.
Het makkelijkst is als u de quizvragen (= de bronnen) via een beamer laat kijken aan de leerlingen.
Stel een voor een het antwoord langzaam voor. Daarna zien de leerlingen een filmpje of een affiche voor het antwoord.
Daarna, als alle 12 vragen gesteld zijn, leest u langzaam deze tekst voor:
- Het antwoord van vraag 1 vul je in bij letter 9
- Het antwoord van vraag 2 vul je in bij letter 11
- Het antwoord van vraag 3 vul je in bij letter 4
- Het antwoord van vraag 4 vul je in bij letter 6
- Het antwoord van vraag 5 vul je in bij letter 8
- Het antwoord van vraag 6 vul je in bij letter 10
- Het antwoord van vraag 7 vul je in bij letter 3
- Het antwoord van vraag 8 vul je in bij letter 5
- Het antwoord van vraag 9 vul je in bij letter 12
- Het antwoord van vraag 10 vul je in bij letter 1
- Het antwoord van vraag 11 vul je in bij letter 2
- Het antwoord van vraag 12 vul je in bij letter 7
Als een team het antwoord denkt te weten, roept iemand van het team 'WOORD'.
Als het antwoord 'DOCUMENTAIRE' is, krijgt het team een klein prijsje (bijvoorbeeld een chocoladereep voor elk teamlid).
Als meer teams min of meer tegelijkertijd het juiste antwoord weten, geeft u elk team een prijsje.
Als een team een fout woord geeft, valt het team af en mag het niet meer meedoen met het raden.
Ter afsluiting leest u nogmaals elke quizvraag nogmaals met daarbij elke keer het goede antwoord.
De antwoorden op de quizvragen:
1. Quizvraag: Over welke slachtoffer in het kamp spreekt deze vrouw? We vragen om de voornaam.
Antwoord: A van Anne (Frank, de achternaam wordt niet genoemd).
2. Quizvraag: Jetty Cantor had een bijzonder beroep dat ze ook in het het kamp Westerbork heeft uitgevoerd. Wat was haar beroep?
Antwoord: R van Revue-artieste.
3. Quizvraag: Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden we nog geen TV. Radio's moesten worden ingeleverd en veel kranten verschenen niet meer. De Duitse bezetters gebruikten daarom veel affiches om bekend te maken wat hun beslissingen waren. De bekendmaking van de affiche hieronder gaat over een verbod? Over welk verbod hebben we het hier?
Antwoord: U van Uitgangsverbod.
4. Quizvraag: De heer Rasch was ambtenaar. Zijn taak was om de letter J van Jood op de persoonskaarten te stempelen. De Duitsers hielden bij hoeveel Joods grootouders iemand had. Bij hoeveel Joodse grootouders hoefde hij géén letter J op een persoonskaart te stempelen?
Antwoord: E van Eén.
5. Quizvraag: Prof. Cohen was de voorzitter van de Joodsche Raad, die de Duitsers hadden ingesteld. Wat was de houding van zijn vrouw ten opzichte van de Joodsche Raad?
Antwoord: T van Tegen of Tegenstander (beide antwoorden zijn goed).
6. Quizvraag: Hoe noemen we bladen tijdens de Tweede Wereldoorlog die zonder toestemming van de Duitsers verschenen?
Antwoord: I van Illegaal (Illegale bladen).
7. Quizvraag: De heer Kinkel was marechaussee in kamp Westerbork. Zijn taak was als lid van de bewakingsbrigade om ervoor te zorgen dat de joden niet uit het kamp konden ontsnappen. Hoe noemt hij de functie die zijn bazen hadden?
Antwoord: C van Commando.
8. Quizvraag: Een van de laatsten die Anne Frank in leven heeft gezien was haar vriendin Hanna in het concentratiekamp.
Toen Hanna Anne sprak was de zus van Anne al doodziek. Wat is de naam van haar zus?
Antwoord: M van Margot.
9. Quizvraag: Het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk had niet alleen een groot hoofdkamp, maar ook 49 zogeheten nevenkampen.
Wat was de naam van dit nevenkamp dat we hieronder zien?
Antwoord: E van Ebensee.
10. Quizvraag: Bij Rivka en haar zus Lea stormen op een nacht Duitse soldaten met veel lawaai naar binnen. Hoe voelde iedereen zich?
Antwoord: D van Doodsbang.
11. Quizvraag: Wat deden de broers Lipschitz om de Tweede Wereldoorlog te overleven?
Antwoord: O van Onderduiken.
12. Quizvraag: Op 22 februari 1944 vonden meer dan 800 mensen de dood bij een vergissingsbombardement door de Geallieerden op een Nederlandse stad. Welk stad was dat?
Antwoord: N van Nijmegen.
In de handleiding hebben we voor u nogmaals alles nog een keer in een tabel gezet.
Kerndoelen
51 De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.
52 De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer.
- De leerlingen weten dat Anne Frank in een concentratiekamp om het leven is gekomen
- De leerlingen weten dat er in kamp Westerbork een revue was
- De leerlingen weten dat de Duitse bezetters vooral affiches gebruikten om hun beslissingen aan het publiek te laten weten
- De leerlingen weten dat Nederlandse ambtenaren meewerkten met het plaatsen van een J van Jood op persoonskaarten
- De leerlingen weten dat er tal van illegale bladen tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn verschenen
- De leerlingen kennen de naam van het hoofdkamp Mauthausen en het nevenkamp Ebensee
- De leerlingen weten dat de Joodsche Raad een door de Duitse bezetters geïnstalleerde instantie was
- De leerlingen weten dat er onder de joden veel verzet was tegen de Joodsche Raad
- De leerlingen weten wat onderduiken inhoudt
- De leerlingen weten dat diverse joden de oorlog hebben overleefd door te onderduiken
- De leerlingen kennen het vergissingsbombardement van 22 februari 1944 in Nijmegen en weten dat daarbij meer dan 800 mensen de dood hebben gevonden.
De leerlingen hebben de opdracht goed gedaan als ze goed hebben opgelet tijdens de quiz en voldoende antwoorden (7 of 8 van de 12) goed hebben ingevuld.