Tussen 1942 en 1945 was Indonesië (toen nog Nederlands-Indië) door Japan bezet. Toen was de Tweede Wereldoorlog aan de gang. Na deze oorlog zijn veel sporen van de Japanse bezetting uitgewist. Maar als je weet waar je moet kijken, kun je nog van die sporen vinden. Je hoeft niet zelf het hele land af te reizen om sporen van de Japanse bezetting te zoeken. Je hoeft er zelfs je klaslokaal niet voor uit! Je kunt van die sporen zoeken via de website Reisgids Indonesië.
En dat is nou precies wat jullie gaan doen. Op de website https://www.reisgidsindonesie.com staan kaarten van Indonesië. Op die kaarten zijn plekken aangegeven waar nog sporen van de Japanse bezetting te bezichtigen zijn. Jullie zoeken van die plekken op. Bij sommige plekken is een afbeelding te vinden en altijd kun je lezen waarom die plekken aan de Japanse bezetting herinneren.
Eerst zoek je samen met een klasgenoot twee van die plekken op. Daar maken jullie een pagina over voor een reisgids. Die reisgids is voor toeristen die willen weten hoe Indonesië de Tweede Wereldoorlog heeft beleefd.
Daarna lever je je pagina in bij je juf of meester. Die maakt van alle pagina’s de reisgids.
Voor deze opdracht krijg je 1 lesuur de tijd.
Doe het samen met een of twee klasgenoten (afhankelijk van de grootte van de klas).
- Ga naar de website https://www.reisgidsindonesie.com.
- Lees de Bron: Gebruiksaanwijzing en volg de instructies daar.
- Ieder deel van Indonesië en Jakarta apart moeten aan bod komen behalve Timor. Op dit eiland zijn geen sporen van de Japanse bezetting aangegeven.
- Kies in het deel van het land dat je gekozen hebt twee plekken uit voor de reisgids die je het interessantst vindt.
- Zit er bij een plek die je gekozen hebt een afbeelding, print die dan uit. Zit er géén afbeelding bij, zoek dan een andere plek waar wel een afbeelding bij zit.
- Schrijf op waarom de plekken die je gekozen hebt aan de Japanse bezetting herinneren. Vergeet vooral niet de naam van de plek te vermelden en de stad of het dorp waar het bij ligt.
- Schrijf er ook bij waarom je als toerist beslist deze plekken moet bezoeken.
Zo krijg je een pagina voor de reisgids. Lever jouw pagina in bij je juf of meester.
De openingspagina van de website https://www.reisgidsindonesie.com is een kaart van Indonesië. Op deze kaart kun je doorklikken naar een kaart van Sumatra, Kalimantan, Sulawesi, de Molukken, Papua, West-Java, Midden-Java, Oost-Java, Bali, Flores en Timor (de regio's staan in het rood).
Op elke deelkaart van Indonesië behalve die van Timor zijn er rode of blauwe stippen van de plaatsnamen te zien. Als je met de muis er over heen gaat, verschijnt er één of meer vierkantjes, een 'pop-up venster'. In deze vensters staan een of meer korte beschrijvingen van plekken. Die plekken hebben sporen van de Japanse bezetting of van de strijd voor onafhankelijkheid van Indonesië tussen 1945 en 1949.
Onder iedere beschrijving staat “Lees meer”. Als je daarop klikt, krijg je een pagina te zien met een korte tekst. In die tekst staat waarom die plek bijzonder is.
Soms zit er bij een beschrijving een kleine afbeelding. Als je dan op “Lees meer” klikt, zie je op de pagina die je dan te zien krijgt een grotere versie van de afbeelding. Die versie moet je printen.
Als de plek sporen heeft van de Japanse bezetting, kun je die gebruiken. Bevat de plek sporen van de strijd voor onafhankelijkheid van Indonesië, gebruik die plek niet en zoek een andere.
Op de kaart van West-Java zit onder het vierkantje bij Jakarta een aparte kaart van deze stad. Ook op deze kaart staan meer dan twintiog rode stippen, elk met een pop-up venster. Elk van die vierkantjes vensters verwijst naar een bijzondere plek in Jakarta. Op de kaart van de Molukken is maar één blauwe stip met de plaatsnaam Ambon. Klik op de stad door naar een deelkaart van Ambon. Op die kaart staan meerdere pop-up vensters.
In Nederland wonen mensen wier ouders of grootouders in Nederlands-Indië woonden tijdens een periode vol oorlogsgeweld en onderdrukking die begon met de Japanse inval van de kolonie in 1942, waarmee voor dit gebied de Tweede Wereldoorlog begon, en eindigde in 1949 toen de kolonie de onafhankelijke Republiek Indonesië werd.
Deze mensen kunnen niet op eigen ervaringen afgaan als ze in Indonesië zoeken naar sporen van deze periode. Ze zijn aangewezen op wat hun ouders of grootouders (als die nog leven) zich nog van die periode herinneren maar kunnen ook een reisgids en website raadplegen waarin beschrijvingen van deze sporen bijeengebracht zijn. De reisgids heet Indonesië - Oorlogsplekken 1942-1949 en de website is reisgidsindonesie.com.
De reisgids en de website zijn gemaakt door twee mensen die wel degelijk de periode van oorlog in Nederlands-Indië tussen 1942 en 1949 hebben meegemaakt, Joost van Bodegom en Herman Bussemaker. Van Bodegom is geboren in Sumatra en voorzitter van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945. Bussemaker is geboren in Soerabaja in Java voorzitter van het Indisch Platform.
De lijst van oorlogssporen uit de periode 1942-1949 die in de reisgids zijn beschreven is niet compleet. Nog steeds worden er nieuwe oorlogssporen ontdekt. Wie een nieuw oorlogsspoor heeft gevonden, kan het op de website laten zetten. En wie aanvullende informatie heeft over oorlogssporen die op de website of in het boek staan, kan dat aan de makers van de website doorgeven.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog, om precies te zijn tussen februari 1942 en augustus 1945 is de Nederlandse kolonie Nederlands-Indië bezet geweest door Japan Na de overgave aan de Geallieerden van Japan op 15 augustus 1945 vond er in de kolonie een oorlog plaats waarin strijders voor onafhankelijkheid van de kolonie het opnamen tegen het Nederlandse gezag. In december 1949 werd de kolonie de onafhankelijke Republiek Indonesië.
Van beide episodes zijn sporen te vinden in Indonesië waaronder musea en gedenktekens. Die zijn letterlijk op de kaart gezet door de uitgever van het boek Reisgids Indonesië.
In deze les zoeken en beschrijven de leerlingen via die website sporen van de Japanse bezetting van wat toen Nederlands-Indië was en maken er zelf een reisgids over.
Plan van aanpak
Voor deze opdracht trekt u een uur uit.
Verdeel de klas in elf groepen voor de tien delen van Indonesië waar bijzondere plekken zijn en als elfde groep de stad Jakarta. De groep die zicht bezig gaat houden met West-Java mag niet kiezen voor de stad Jakarta. U laat de groepen hun pagina voor de reisgids maken. Als iedereen klaar is, bundelt u de pagina’s in een boekje.
Leerlingen zoeken naar plekken
- waar tijdens de Japanse bezetting een belangrijke gebeurtenis heeft plaatsgehad
- waar een monument is opgericht ter nagedachtenis van slachtoffers van de Japanse bezetting
- waar een museum is ingericht ter herinnering aan de Japanse bezetting
- waar mensen door de Japanners gevangen zijn gehouden, of
- waar dwangarbeiders onder Japanse leiding hebben gewerkt.
Een plek die er niet bij hoort is bijvoorbeeld het dorp Rawagede in West-Java waar Nederlandse militairen in 1947 een bloedbad hebben aangericht.
Kerndoelen
50 De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen ontwikkelen een eigentijds, geografisch wereldbeeld.
51 De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.
52 De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer.
- De leerlingen hebben gezien dat ook de toenmalige kolonie van Nederland, Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog een bezettingstijd heeft gekend.
- De leerlingen hebben gezien dat Japan toen de bezettende mogendheid was.
- De leerlingen hebben aan de hand van voorbeelden gezien hoe de herinnering aan deze bezetting in Indonesië zelf levend wordt gehouden.
De opdracht is goed uigevoerd als
- de plekken die de leerlingen beschrijven voor de reisgids alleen herinneren aan de Japanse bezetting van wat toen Nederlands-Indië was.
- de teksten voor de reisgids zó geschreven zijn dat lezers erdoor geboeid raken en nieuwsgierig worden.
- de teksten voor de reisgids in correct Nederlands geschreven zijn.